Σύμφωνα με δημοσιεύματα, την 29/10/2025 η κλούβα της Αστυνομίας ορίστηκε να μεταφέρει από τις Κεντρικές Φυλακές στο Εφετείο έξι κρατούμενους. Οι εν λόγω έξι κρατούμενοι βρίσκονταν με χειροπέδες στην είσοδο των Φυλακών, από όπου παραλαμβάνονται οι κρατούμενοι, ωστόσο στον συγκεκριμένο χώρο διακινούνται και άλλα πρόσωπα, όπως επισκέπτες ή/και εργάτες που εισέρχονται και εξέρχονται του Σωφρονιστικού Ιδρύματος.
Λόγω του ότι η ώρα που ήταν ορισμένες οι εφέσεις των κρατουμένων, κόντευε, μέλος της Αστυνομίας, έδωσε οδηγίες να εισέλθουν όλοι οι κρατούμενοι στην κλούβα, χωρίς να τους μετρήσει και χωρίς να αντιληφθεί πως ανάμεσα τους υπήρχε και πολίτης, ο οποίος όπως φαίνεται δεν έφερε χειροπέδες. Σύμφωνα με τα δημοσιεύματα, όταν ο πολίτης προσπάθησε να αναφέρει πως δεν ήταν κρατούμενος, δεν εισακούστηκε, με αποτέλεσμα να φορτωθεί και ο ίδιος στην κλούβα.
Όταν η κλούβα, έφτασε στο Εφετείο, κατά την καταμέτρηση, τότε διαπιστώθηκε από την Αστυνομία ότι ανάμεσα στους έξι κρατούμενους υπήρχε και ένα έβδομο πρόσωπο, ο πολίτης.
Σύμφωνα με τα πιο πάνω γεγονότα προκύπτει το εξής νομικό ερώτημα. Έχουμε στέρηση της ελευθερίας του πολίτη ή περιορισμό αυτής;
Το ΕΔΑΔ στην πλήρη ολομέλεια του, στην υπόθεση GUZZARDI v. ITALY, αριθμός αίτησης 7367/76, ημερομηνίας 06/11/1980 στις παραγράφους 92 και 93 ανάφερε τα εξής σχετικά:
«92. The Court recalls that in proclaiming the "right to liberty", paragraph 1 of Article 5 (art. 5-1) is contemplating the physical liberty of the person; its aim is to ensure that no one should be dispossessed of this liberty in an arbitrary fashion. As was pointed out by those appearing before the Court, the paragraph is not concerned with mere restrictions on liberty of movement; such restrictions are governed by Article 2 of Protocol No. 4 (P4-2) which has not been ratified by Italy. In order to determine whether someone has been "deprived of his liberty" within the meaning of Article 5 (art. 5), the starting point must be his concrete situation and account must be taken of a whole range of criteria such as the type, duration, effects and manner of implementation of the measure in question (see the Engel and others judgment of 8 June 1976, Series A no. 22, p. 24, par. 58-59).
93. The difference between deprivation of and restriction upon liberty is nonetheless merely one of degree or intensity, and not one of nature or substance. Although the process of classification into one or other of these categories sometimes proves to be no easy task in that some borderline cases are a matter of pure opinion, the Court cannot avoid making the selection upon which the applicability or inapplicability of Article 5 (art. 5) depends. »
Από τα γεγονότα προκύπτει η εμπλοκή μέλους της Αστυνομίας κατά την εκτέλεση των καθηκόντων του. Το Άρθρο 172 του Συντάγματος καθορίζει ότι:
«Η Δημοκρατία ευθύνεται δια πάσαν ζημιογόνον άδικον πράξιν ή παράλειψιν των υπαλλήλων ή αρχών της Δημοκρατίας εν τη ασκήσει των καθηκόντων αυτών ή κατ’ επίκλησιν ασκήσεως των καθηκόντων αυτών. Νόμος θέλει καθορίσει τα περί της ευθύνης της Δημοκρατίας».
Το δικαίωμα της ελευθερίας και προσωπικής ασφάλειας κατοχυρώνεται από το άρθρο 11 του Συντάγματος. Εντοπίζεται στο ΜΕΡΟΣ 2 με τίτλο Περί των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και Ελευθεριών, και το εν λόγω Άρθρο καθορίζει ότι :
1. Έκαστος έχει το δικαίωμα ελευθερίας και προσωπικής ασφαλείας.
2. Ουδείς στερείται της ελευθερίας αυτού, ειμή ότε και όπως ο νόμος ορίζει εις τας περιπτώσεις:
Όπου γίνεται περιοριστική αναφορά σε έξι περιπτώσεις (α-στ) τις οποίες παραθέτει ο Συντακτικός νομοθέτης.
3. ...
4. ...
5. ...
6. ...
7. ...
8. Ο κατά παράβασιν των διατάξεων του παρόντος άρθρου συλληφθείς ή κρατηθείς έχει αγώγιμον δικαίωμα προς αποζημίωσιν.
Στην τριμελή απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην υπόθεση Γεν. Εισαγγελέας ν. Ηλία (1996) 2 ΑΑΔ 79 λέχθηκαν τα ακόλουθα σχετικά:
«Η πραγμάτευση του θέματος μπορεί να έχει ως αφετηρία το άρθρο 11 του Συντάγματος. Η προσωπική ελευθερία είναι απαραβίαστη. Κανένας δεν μπορεί να τη στερηθεί εκτός των περιπτώσεων και με τον τρόπο που ορίζει ο νόμος: άρθρο 11(2). Η σύλληψη ή κράτηση ατόμου είναι συνταγματικά θεμιτή για την προσαγωγή του "ενώπιον της κατά νόμον αρχής" και εφόσον στοιχειοθετείται εύλογη υπόνοια ότι διέπραξε αδίκημα: άρθρο 11(2)(γ).»
Το Άρθρο 11 του Συντάγματος διασφαλίζει το δικαίωμα κάθε ατόμου από κάθε περιορισμό της ελευθερίας του εκτός στις περιπτώσεις και σύμφωνα με την διαδικασία που καθορίζονται σ’ αυτό.
Όπως επισημάνθηκε στην νομολογία Ηλία ανωτέρω, η προσωπική ελευθερία είναι απαραβίαστη.
Στην πενταμελή σύνθεση του Ανωτάτου Δικαστηρίου στην υπόθεση Δημοκρατία ν. Κυπριανίδη κ.ά. (1994) 2 ΑΑΔ 37 λέχθηκαν τα ακόλουθα σχετικά:
«Ο προσδιορισμός των χαρακτηριστικών που συνθέτουν την έννοια της παράνομης κράτησης ως συνιστώσας παραβίαση του θεμελιώδους δικαιώματος της προσωπικής ελευθερίας που κατοχυρώνει το Άρθρο 11.1 του Συντάγματος, είναι νομικό ζήτημα. Από εκεί και πέρα, υπό την αίρεση της ορθότητας της καθοδήγησης ως προς το πότε η κράτηση είναι "αντισυνταγματική", είναι πραγματικό το ζήτημα της συνύπαρξης των στοιχείων που τη συνθέτουν στην ορισμένη περίπτωση. Το κατά πόσο οι κατηγορούμενοι ενήργησαν με την ελεύθερη θέληση τους είναι ζήτημα πραγματικό. Το ερώτημα που τέθηκε θα ήταν νομικό μόνο στο βαθμό που θα διατυπωνόταν πάνω στη βάση ότι οι κατηγορούμενοι οδηγήθηκαν στον αστυνομικό σταθμό χωρίς την ελεύθερη θέληση τους.»
Το άρθρο 11§8 του Συντάγματος προβλέπει για αγώγιμο δικαίωμα προς αποζημίωση στον πολίτη του οποίου παραβιάστηκε το δικαίωμα ελευθερίας.
Δημήτρης Απαισιώτης, Δικηγόρος
