Ο χρόνος που πέρασε έφερε μεγάλες αναταράξεις. Σε παγκόσμιο επίπεδο ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουγγαρία, η διαμάχη μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς, και η τραγική κατάσταση των αμάχων στη Γάζα, η διαμάχη Ισραήλ και Ιράν με την ανάμειξη των Ηνωμένων Πολιτειών, η επανεκλογή του Τραμπ και η οικονομική ανασφάλεια που προκάλεσε με τις αποφάσεις του για τους δασμούς, και τα νέα μέτρα που προωθεί, δημιούργησαν μια παγκόσμια αναταραχή και ανασφάλεια για το μέλλον και ο απλός κόσμος, παρακολουθεί τις εξελίξεις με δέος και περιμένει να δει τι θα ακολουθήσει. Μια αχτίδα ελπίδας, η συμφωνία για τη Γάζα!
Μέσα σε αυτή τη γενική αναταραχή η Κύπρος προσπαθεί να λύσει τα δικά της προβλήματα που δεν έχουν τελειωμό, αλλά και τα προβλήματα που προέρχονται από εξωτερικούς παράγοντες. Τα εξωτερικά προβλήματα δεν μπορούν να λυθούν από την Κύπρο, όμως η Κύπρος μπορεί να συμβάλει σε κάποιες περιπτώσεις αν εκμεταλλευτεί ευκαιρίες που παρουσιάζονται και αν οι ισχυροί της το επιτρέψουν!
Σε ότι αφορά τα εσωτερικά θέματα που απασχόλησαν την κυπριακή κοινωνία τον τελευταίο χρόνο είναι σχεδόν τα ίδια με αυτά του προηγούμενου χρόνου.
Η διαφθορά, που συνεχίζεται παρά τα κάποια μέτρα που προωθούνται, η αδιαφάνεια, το ασυμβίβαστο του Γενικού Εισαγγελέα, το θέμα των πολλαπλών συντάξεων που τελικά «λύθηκε» με το νομοσχέδιο που ψηφίσθηκε, η καταδίκη της Κύπρου από το ΕΔΑΔ και το πρόστιμο που πρέπει να πληρώσει το κράτος, το δημόσιο συμφέρον που αναφέρεται κατά καιρούς και παραμένει αδιευκρίνιστο, ώστε να το χρησιμοποιεί η εξουσία όποτε και όπως της συμφέρει, η κακοδιαχείριση του δημόσιου χρήματος και των δημόσιων πόρων, οι παραλείψεις και η ανευθυνότητα κάποιων δημόσιων υπαλλήλων, η απουσία συνεργασίας μεταξύ των κυβερνητικών τμημάτων, η έλλειψη συντονισμού σε σημαντικά θέματα και η απουσία της πρόληψης σχεδόν παντού, ακόμα και εκεί που υπάρχουν συγκεκριμένες οδηγίες, καθώς και η απουσία ικανοποιητικού ελέγχου, είναι μερικά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η Κύπρος.
Τα θέματα αυτά προβληματίζουν τους πολίτες, που προσπαθούν να καταλάβουν τι γίνεται και γιατί δεν λύνονται τα προβλήματα που για χρόνια ταλανίζουν την κοινωνία μας. Προβληματίζονται επίσης όταν ακούν τα κόμματα να ζητούν τιμωρίες για παραλήψεις που και τα δικά τους κόμματα δεν έλυσαν όταν βρίσκονταν στην εξουσία.
Σε αυτά τα θέματα θα αναφερθώ σήμερα, που αρχίζει μια νέα χρονική περίοδος, αλλά και μια προεκλογική περίοδος, με την ελπίδα ότι οι κυβερνώντες θα προβληματισθούν ώστε να προωθήσουν ουσιαστικές και πρακτικές λύσεις, τα κόμματα να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να παραδειγματίσουν και όχι να περιορίζονται στην κριτική και την αντιπαράθεση, οι συντεχνίες να εξετάσουν τα θέματα πιο σφαιρικά και να συμβάλουν στις μεταρρυθμίσεις που είναι πλέον απαραίτητες σε μια κοινωνία που έχει αλλάξει, και οι πολίτες να σταματήσουν να συζητούν, καθισμένοι αναπαυτικά στο καναπέ τους αναμένοντας άλλους/ες να λύσουν τα προβλήματα, και να αναλάβουν και αυτοί τις ευθύνες τους, μέσα από προσωπικές δράσεις, ώστε να συμβάλουν στην ανοικοδόμηση του κράτους και την πάταξη της διαφθοράς.
Το πρώτο θέμα στο οποίο θα αναφερθώ είναι το «δημόσιο συμφέρον» . Τα τελευταία χρόνια η φράση «δημόσιο συμφέρον» ακούγεται συχνά από την εισαγγελία. Δεν καταδικάζουν κάποιο λόγω δημόσιου συμφέροντος, δεν αποκαλύπτουν πληροφορίες λόγω δημόσιου συμφέροντος, δεν παραιτούνται λόγω δημόσιου συμφέροντος και πολλά άλλα. Και εμείς οι απλοί πολίτες ρωτούμε τι είναι αυτό το «δημόσιο συμφέρον» που εμποδίζει τη λήψη μέτρων και γιατί δεν μας εξηγούν πως αυτό το «δημόσιο συμφέρον» , που παραμένει αόριστο, εξυπηρετεί την Κύπρο. Γιατί δεν μας εξηγούν πως το «δημόσιο συμφέρον» βοήθησε την Κύπρο, όταν τα τελευταία χρόνια, σε δυο περιπτώσεις η Κύπρος καταδικάστηκε από το ΕΔΑΔ και υποχρεώθηκε να πληρώσει πρόστιμο, λόγω λανθασμένης απόφασης της εισαγγελίας, δεν μας εξηγούν πως η πληρωμή αποζημιώσεων, τα πρόστιμα που υποχρεώνεται να πληρώσει η Κύπρος από τον κρατικό προϋπολογισμό για λάθος αποφάσεις και η μη επιβολή τιμωρίας σε κάποιες περιπτώσεις είναι προς το δημόσιο συμφέρον! Περιμένουμε μια απάντηση!
Ένα άλλο θέμα που απασχολεί το ίδρυμα ΦΗΜΟΝΟΗ και εμένα προσωπικά είναι το θέμα της διαφθοράς και της κακοδιαχείρισης των δημόσιων πόρων που βρίσκεται συνέχεια στην επικαιρότητα τα τελευταία 10 χρόνια και η συζήτηση γύρω από το θέμα εντείνεται. Έχουν ψηφισθεί νόμοι, έχουν γίνει κάποιοι κώδικες συμπεριφοράς, ανανεώθηκε ο οδηγός δεοντολογίας των δημοσίων υπαλλήλων και η GRECO πιέζει τη κυβέρνηση να προωθήσει όλες τις αλλαγές για να συμμορφωθεί με τους κανονισμούς που έχουν προωθήσει. Αν και πολύ αργά και κάτω από πολλές διαμαρτυρίες και πιέσεις το θέμα προχωρεί, αλλά πολύ αργά και οι εκθέσεις της GRECO αναφέρουν ότι η κατάσταση άρχισε να βελτιώνεται.
Όλοι εμείς που ασχολούμαστε με το θέμα γνωρίζουμε ότι οι νόμοι και οι τιμωρίες δεν είναι αρκετοί για να πατάξουν τη διαφθορά και την κακοδιαχείριση των κρατικών πόρων. Παρά τα μέτρα που προωθούνται, βλέπουμε καθημερινά να βγαίνουν στην επιφάνεια νέα σκάνδαλα από λανθασμένες αποφάσεις και ανευθυνότητα κάποιων ατόμων. Βλέπουμε ότι οι νόμοι δεν εφαρμόζονται και δεν είναι γνωστοί στα άτομα που πρέπει να τους εφαρμόζουν. Αλλά και όταν είναι γνωστοί, είναι τόσο περίπλοκοι, όχι μόνο για τους απλούς πολίτες αλλά ακόμα και σε αυτούς που ασχολούνται με τα θέματα. Το ίδρυμα ΦΗΜΟΝΟΗ συχνά ζητά πιο κατανοητούς και πιο ξεκάθαρους και απλά γραμμένους νόμους και κανονισμούς.
Η πάταξη της διαφθοράς δεν είναι ένα εύκολο θέμα και ούτε θα επιτευχθεί μόνο με κυρώσεις και τιμωρίες. Χρειάζεται μια σφαιρική προσέγγιση, που εκτός από την καταδίκη των ατόμων που διαπράττουν το αδίκημα της διαφθοράς, να συμπεριλαμβάνει εντοπισμό, πρόληψη ευαισθητοποίηση, εκπαίδευση και ειδική κατάρτιση όλων όσων ασχολούνται με το θέμα, διότι είναι πολύ δύσκολο να προωθηθούν μεταρρυθμίσεις χωρίς να έχουν οι αρμόδιοι βαθιά γνώση του θέματος. Χρειάζεται επίσης ένα καλά σχεδιασμένο και ολοκληρωμένο πρόγραμμα δράσης και κυρίως συντονισμός δράσεων. Εδώ υπάρχει μεγάλο πρόβλημα!
Όμως παρά τις δυσκολίες, η διαφθορά πρέπει να παταχθεί διότι χάνονται κρατικοί πόροι που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την υγεία, την παιδεία, την ευημερία και την ανάπτυξη. Γι αυτό παρά τις δυσκολίες και τις κλειστές πόρτες, πρέπει να πιέζουμε συνέχεια για ουσιαστικά μέτρα για την επίλυση του προβλήματος.
Ένα τρίτο και επίκαιρο θέμα που θέλω να συζητήσω είναι το θέμα των πυρκαγιών. Το θέμα αυτό συζητήθηκε ευρέως διότι πράγματι στην Κύπρο είναι η πρώτη φορά που ξέσπασε μια τόσο μεγάλη πυρκαγιά και με θύματα. ¨Όλα ήταν έτοιμα να αντιμετωπίσουν μια πυρκαγιά μας ανακοίνωσαν και ξαφνικά λίγες μέρες αργότερα, ξέσπασε η πυρκαγιά και τα αρμόδια τμήματα δεν μπόρεσαν να την αντιμετωπίσουν ικανοποιητικά και εξετάζουν τους λόγους που τους εμπόδισαν.
Εμείς θέλουμε να πιστεύουμε ότι πράγματι το κάθε τμήμα ήταν προετοιμασμένο για την αντιμετώπιση πυρκαγιών. Οι λειτουργοί ακολουθούν πιστά τους όρους εντολής της εργασίας και των καθηκόντων τους και οι περισσότεροι τα κάνουν πολύ καλά. Όμως η αντιμετώπιση δεν γίνεται μόνο από μια υπηρεσία, αλλά σε συνεργασία με άλλες, διότι η αντιμετώπιση των πυρκαγιών είναι θέμα πολυδιάστατο. Και εδώ υπάρχει μεγάλο πρόβλημα. Όχι μόνο για την επίλυση πυρκαγιών αλλά σε όλους τους τομείς. Ένα πρόβλημα που συναντούμε συχνά σαν πολίτες. Έλλειψη συνεργασίας και συντονισμού. Ένα τεράστιο θέμα που συζητιέται μετά από κάθε κρίση και μετά ξεχνιέται χωρίς να παρθούν σημαντικά μέτρα.
Φέτος, λίγες μέρες μετά την πυρκαγιά, η Κυβέρνηση έφερε στην Κύπρο ειδικούς για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών από τις ΗΠΑ για να μας λύσουν το πρόβλημα διότι οι δικοί μας δεν είναι ικανοί! Παρά το γεγονός ότι οι εμπειρογνώμονες δεν θα πληρωθούν, το κράτος θα πληρώσει από τον κρατικό προϋπολογισμό τη φιλοξενία τους. Δεν γνωρίζουμε πόσο θα στοιχίσει αυτό. Σχετικά με το θέμα αυτό έχουμε μια απορία. Πως θα μας βοηθήσουν αυτοί οι εμπειρογνώμονες να λύσουμε το δικό μας πρόβλημα, όταν οι ίδιοι δεν μπορούν να επιλύσουν το πρόβλημα των πυρκαγιών που μαίνονται στη Καλιφόρνια και σε άλλες περιοχές των ΗΠΑ κάθε χρόνο. Πως θα βοηθήσουν να αλλάξει η νοοτροπία «εγώ κάνω τη δουλειά μου στο γραφείο μου και δεν είναι δουλειά μου να συνεργαστώ με κάποιο άλλο τμήμα!» Αυτά είναι τα ερωτήματα που θέλουμε να μας απαντήσουν οι αρμόδιοι.
Τα τελευταία χρόνια κάθε φορά που δημιουργείται ένα πρόβλημα η αντιπολίτευση και οι πολίτες ζητούν να πάρει τις ευθύνες του και να παραιτηθεί ο αρμόδιος υπουργός. Αυτό είναι σωστό. O κάθε ένας να παίρνει τις ευθύνες που του αναλογούν και να πράττει αναλόγως. Ένα θέμα που μας προβληματίζει είναι το εξής. Στον ιδιωτικό τομέα όταν δημιουργηθεί ένα πρόβλημα ο Διευθυντής μιας επιχείρησης, αφού εξετάσει την κατάσταση αποφασίζει τι θα κάνει με τους υπαλλήλους που δεν χειρίστηκαν σωστά το θέμα. Μπορεί να τους αντικαταστήσει ή ακόμα και να τους απολύσει για να παραδειγματίσει ώστε να μην συμβεί κάτι παρόμοιο. Αν λάβει όλα αυτά τα μέτρα και φανεί ότι η βλάβη οφείλεται σε έλλειψη μέτρων και ανευθυνότητα του Διευθυντή, τότε ναι τίθεται θέμα παραίτησης του διότι δεν έλαβε τα αναγκαία μέτρα.
Τώρα τι γίνεται στη δημόσια υπηρεσία. Οι λειτουργοί υπεύθυνοι και ανεύθυνοι είναι αμετακίνητοι. Ο κάθε υπουργός είναι υποχρεωμένος να τους δεχθεί έστω καi αν δεν κάνουν σωστά την εργασία τους. Ακόμα και όταν γνωρίζει ότι προκαλούν προβλήματα, οι νόμοι και οι κανονισμοί δεν του επιτρέπουν να επέμβει αποτελεσματικά. Αν το κάνει θα έχει να αντιμετωπίσει τις συντεχνίες που προστατεύουν, ακόμα και τους ανεύθυνους υπαλλήλους. Έχει επίσης να αντιμετωπίσει και τα πολιτικά κόμματα που τον θεωρούν αποκλειστικά υπεύθυνο και ζητούν την παραίτηση του. Ταυτόχρονα τα άτομα που είναι άμεσα υπεύθυνα παραμένουν στις θέσεις τους, αμετακίνητα και προστατευμένα από νόμους και κανονισμούς Το περιστατικό με τους κατά συρροή φόνους είναι μόνο ένα παράδειγμα!
Η μεταρρύθμιση της δημόσιας υπηρεσίας και η ατιμωρησία των υπευθύνων δημόσιων υπαλλήλων είναι πολύ σοβαρά θέματα, βρίσκονται στο κέντρο κάθε προβλήματος. Όλοι πιστεύουν ότι πρέπει να γίνουν αλλαγές αλλά κανείς δεν τολμά να προχωρήσει. Τα πολιτικά κόμματα φοβούνται να αγγίξουν το θέμα για να μη χάσουν ψήφους. Το δε θέμα των ψήφων και η δύναμη που δίδουν οι ψήφοι στα κόμματα φαίνεται ότι είναι γι’ αυτά ποιο σημαντικοί από τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις.
Σε έξι μήνες θα έχουμε εκλογές και ήδη τα κόμματα άρχισαν να μετρούν τη δύναμη τους. Καθημερινά, αντί να μας παρουσιάσουν το πρόγραμμα τους και τι θα κάνουν για να λύσουν τα διάφορα προβλήματα, ακούμε να μιλούν για ποσοστά και τα βλέπουμε να εμπλέκονται σε αντιπαραθέσεις μεταξύ τους, που πιστεύουν ότι θα τους βοηθήσουν να προσελκύσουν ψηφοφόρους.
Όμως οι πολίτες κουράστηκαν με αυτή την τακτική και αναζητούν νέους θαρραλέους ηγέτες. Ηγέτες με όραμα που είναι έτοιμοι να τολμήσουν να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις και να οδηγήσουν τη χώρα μπροστά, χωρίς να σκέφτονται το προσωπικό και πολιτικό κόστος. Θα τους βρουν άραγε!΄
Μέχρι τότε το ίδρυμα ΦΗΜΟΝΟΗ θα ερευνά θα αξιολογεί, θα προτείνει λύσεις, θα πιέζει, θα προσπαθεί να ανοίξει τις κλειστές πόρτες με στόχο της συνεργασία, θα απαιτεί απαντήσεις στις αναπάντητες επιστολές με τα αιτήματα του και θα προωθεί πρακτικά μέτρα για επίλυση των πολλαπλών προβλημάτων που αντιμετωπίζει η κοινωνία μας. Ο δρόμος είναι μακρύ και δύσκολος αλλά απαραίτητος....
*Μαίρη Πύργου
