Ολόκληρη η ιστορία της Κύπρου βρίσκεται αποτυπωμένη σε χιλιάδες γραμματόσημα… Σ΄ ένα δρομάκι στην παλιά πόλη της Πρωτεύουσας, από το 1989, βρίσκεται το Ταχυδρομικό Μουσείο. Εκεί που σε μικρά δωμάτια χωρισμένα ανά χρονολογία βλέπεις να αναγεννούνται σε γραμματόσημα εκατοντάδων ετών, γεγονότα, η πολιτιστική μας κληρονομία, προσωπικότητες και παραμύθια.
Ιδανικός ξεναγός στον χώρο, ο συνταξιούχος και φιλοτελιστής κος Πλουτής Λοΐζου, ο οποίος από το 2004, προσφέρει αφιλοκερδώς τις γνώσεις του στην ιστορία των γραμματοσήμων και την εξέλιξη στο πέρασμα των αιώνων.
Με τον φιλοτελισμό ασχολήθηκε από μικρή ηλικία επηρεασμένος από τις εικόνες που θα έβλεπε στα πρώτα γραμματόσημα που έφτασαν στα χέρια του. Αργότερα σημαντική επιρροή για την εξέλιξη της προσωπικότητάς τους, ως συλλέκτης, υπήρξε και ένας από τους πρώτους φιλοτελιστές, ο κος Ευαγγέλου.
«Ασχολούμαι με τα γραμματόσημα από την ηλικία των έξι ετών. Εκείνα τα χρόνια, αρκετοί χωριανοί μου εργάζονταν στην Αφρική και έστελναν γράμματα στο χωριό. Τότε, δεν υπήρχαν ταχυδρομεία και τα γράμματα τα παραλάμβανε ο κοινοτάρχης. Φώναζε σ΄εμάς, τα μικρά παιδιά, για να παραδώσουμε τα γράμματα στους παραλήπτες. Στα γραμματόσημα είδα εικόνες που δεν είχα δει ποτέ μου ως παιδί. Ημίγυμνους ανθρώπους, λιοντάρια, ελέφαντες. Είχαν χαραχτεί στο μυαλό μου. Από τότε άρχισα να μαζεύω γραμματόσημα», εξιστορεί στον REPORTER κος Λοΐζου.
Στο χωριό του κ. Λοΐζου ερχόταν και ο κύριος Ευαγγελίδης, ένας από τους παλιούς συλλέκτες γραμματοσήμων στην Κύπρου. Οι φάκελοι αλληλογραφίας του διασώζονται εντός του Μουσείου.
«Ερχόταν κοντά μας και μας ρωτούσε αν μας αρέσουν τα γραμματόσημα. Όταν του λέγαμε ναι, μας έδινε ένα φακελάκι με γραμματόσημα. Εάν του λέγαμε όχι, μας έδινε καραμέλες. Εγώ προτιμούσα τα γραμματόσημα. Όταν αργότερα φοιτούσα στο Εμπορικό Κέντρο Λευκωσίας. Συμπωματικά το σπίτι του κύριου Ευαγγελίδη ήταν δίπλα και ερχόταν εκεί και μας έδινε γραμματόσημα. Εκ τότε άρχισα να μαζεύω τα γραμματόσημα. Τότε υπήρχε μεγάλος αριθμός συλλεκτών γραμματοσήμων γ΄ αυτό και στα σχολεία δημιουργήθηκαν φιλοτελικοί όμιλοι. Όταν ολοκλήρωσα το Λύκειο άρχισα να ταξινομώ τα γραμματόσημα, με το παλαιότερο σε χρονολογία, να είναι του 1979», είπε.
Από την Βικτωριανή εποχή μέχρι σήμερα
Το Ταχυδρομικό Μουσείο της Κύπρου ιδρύθηκε το 1981. Αρχικά στεγαζόταν στο κτήριο δίπλα από τα γραφεία της ΠΑΣΥΔΥ. Στη συνέχεια, το 1989, αποφασίστηκε όπως το κτήριο κατεδαφιστεί και ενοικιάστηκε ο χώρος στο γραφικό δρομάκι της παλιά πόλης στη Λευκωσία.
Ταχυδρομικές σφραγίδες, στολές ταχυδρόμων, φάκελοι, γραμματοκιβώτια, ακόμη και γραφεία σε μεταφέρουν σε άλλες εποχές. Τα μικρά δωματιάκια κοσμούνται από γραμματόσημα, χωρισμένα σε χρονολογία, από τη Βικτωριανή εποχή μέχρι και σήμερα κάποιες φορές χωρισμένα σε ενότητες. Το παλαιότερο γραμματόσημο ανήκει στο 1879.
«Μέχρι το 1930 κάθε χώρα είχε στα γραμματόσημά της τον Βασιλιά ή τη Βασίλισσα τους. Στην Κύπρο είχαμε τη Βασίλισσα Βικτώρια, αργότερα τον Βασιλιά Γεώργιο τον Εδουάρδο, μετά τον Βασιλιά Γεώργιο Έ και τελευταία υπήρξε στα γραμματόσημα η Βασίλισσα Ελισάβετ. Το 1928 είχε γίνει ένα μεγάλο βήμα στην Κύπρο, αφού για τα 50 χρόνια αγγλοκρατίας είχαν εκδοθεί γραμματόσημα με εικόνες από διάφορα τοπία της Κύπρου, με τη Σαλαμίνα, τον Απόστολο Βαρνάβα και άλλα, όμως μόνο ένα έφερε το πρόσωπο του Βασιλιά Γεώργιου Ε΄. Μέχρι σήμερα αποτελεί μια πολυσυζητημένη σειρά γραμματοσήμων. Λόγω της μεγάλης επιτυχίας, το 1934 και το 1938 εκδόθηκαν άλλες δύο σειρές με τα τοπία της Κύπρου», θυμάται ο κος Λοΐζου.
Πορτραίτα των βασιλέων υπήρχαν μέχρι το 1960, αφότου η Κύπρος έγινε ανεξάρτητο κράτος. Μετά το 1960, σύμφωνα με τον ίδιο, είχε αποφασιστεί να βγαίνουν αποκλειστικά κυπριακά γραμματόσημα, ήταν όμως πολύ μικρό το χρονικό διάστημα και έγινε η επιλογή να απεικονίζονται οι χάρτες της Κύπρου. «Το 1959, ήταν η πρώτη χρονιά που αναγράφηκαν στα γραμματόσημα η “Κυπριακή Δημοκρατία” στα ελληνικά και στα τούρκικα. Χρησιμοποιήθηκαν στις 16 Αυγούστου ως τα πρώτα γραμματόσημα», ανέφερε.
Από εκεί και έπειτα, οι σειρές των γραμματοσήμων αποκτούν κοινωνικό ρόλο με εικόνες από σημαντικά γεγονότα, όπως αυτά που αφορούσαν την καταπολέμηση της Ελονοσίας (Μαλάριας) και την προώθηση του τουρισμού. «Η Κύπρος υπήρξε η πρώτη χώρα που είχε καταπολεμήσει τη Μαλάρια, Έγιναν πολλά συνέδρια και ήρθαν στην Κύπρο από όλο τον κόσμο για να δουν πως καταφέραμε να την καταπολεμήσουμε. Έτσι αποφασίστηκαν τα γραμματόσημα, να αφιερωθούν σ΄αυτό το γεγονός. Το 1962 σε μια προσπάθεια προώθησης του τουρισμού, η Κύπρος έκδωσε γραμματόσημα με διάφορα τοπία όπως για παράδειγμα ο Αγιος Ιλαρίωνας».
Μεταπολεμικά και το προσφυγικό γραμματόσημο
Η τελευταία έκδοση γραμματοσήμων πριν την εισβολή ήταν στις 22 Ιουλίου του 1974 και είχαν μόλις κυκλοφορήσει. Μετά την εισβολή, την 1η Οκτωβρίου, εκδόθηκε το πρώτο προσφυγικό γραμματόσημο, με τον Άγιο Γεώργιο. Αργότερα, στις 2 Δεκεμβρίου του 1974, είχε κυκλοφορήσει το χαρακτηριστικό γραμματόσημο με τη γιαγιά που κρατούσε στην αγκαλιά της το εγγόνι της και το 1980 κυκλοφόρησε το προσφυγικό γραμματόσημα που απεικονίζει το προσφυγόπουλο με τα συρματοπλέγματα, που παραμένει μέχρι σήμερα.
Σημαντικά γεγονότα και προσωπικότητες
Κάθε νέα σειρά γραμματοσήμων, πέραν της πολιτιστικής αναφοράς για την Κύπρο, γίνεται σύμβολο εθνικών αποφάσεων. Με γραμματόσημα που απεικονίζουν την ιστορία της Κύπρου μέσα από σειρά 32 γραμματοσήμων, την υπογραφή της ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σημαντικές προσωπικότητες της χώρας μας.
«Το 1984 δημιουργήθηκε η πρώτη σειρά για τα 10 χρόνια από την τουρκική εισβολή. Από τότε έχουμε σειρά γραμματοσήμων κάθε δέκα χρόνια. Το 2007 είχε παρθεί απόφαση από τη συμβουλευτική επιτροπή για τη δημιουργία σειράς γραμματοσήμων για την Ιστορία της Κύπρου στους αιώνες. Η δεύτερη εκδόθηκε το 2008 και η τρίτη το 2009 . Το 2010 η σειρά είχε αφιερωθεί στην υπογραφή της ένταξης της Κύπρου στην Ευρώπη. Από τότε τα γραμματόσημα που βγαίνουν αφορούν την ιστορία της Κύπρου, όπως αφιέρωμα στα κυπριακά πουλιά , τα θηλαστικά της Κύπρου αλλά και προσωπικότητες. Όπως τα γραμματόσημα αφιερωμένα, στον γιατρό Γιώργο Παπανικολάου, τον Γλαύκο Κληρίδη, τις εννέα εκκλησίες που βρίσκονται στην UNESCO, ποδοσφαιρικά γεγονότα και άλλα», είπε ο κος Λοΐζου.
Υπάρχουν ακόμη συλλέκτες
Η συλλογή γραμματοσήμων, δεν είναι κάτι που έχει ξεχαστεί. Συλλέκτες υπάρχουν μέχρι και σήμερα παρόλο που έχει μειωθεί η ζήτηση των γραμματοσήμων για αποστολές γραμμάτων. Το Ταχυδρομικό Μουσείο αποτελεί μνημείο ιστορίας που θα πρέπει να μείνει άσβεστο από τις Αρχές.
*Το Ταχυδρομικό Μουσείο βρίσκεται στην οδό Αγίου Σάββα 3Β, Παλιά Λευκωσία