Οι εποχές άλλαξαν, η τεχνολογία έφερε τα πάνω κάτω στη ζωή μας και την ίδια ώρα άλλαξε τον τρόπο με τον οποίο κρίνουμε και αντιμετωπίζουμε τα όσα συμβαίνουν γύρω μας. Θα μπορούσε να πει κάποιος πως σε κάποιες περιπτώσεις είναι ευλογία και σε κάποιες άλλες, κατάρα.
Παλαιότερα για ένα μεγάλο θέμα που απασχολούσε την επικαιρότητα, περίμενε κανείς να δει τι θα γράψουν οι εφημερίδες και τι θα πει η τηλεόραση. Εάν το έγραφε η εφημερίδα ή εάν το έλεγε η τηλεόραση ήταν νόμος. Έτσι έγιναν τα πράγματα και η όποια συζήτηση ακολουθούσε μεταξύ των πολιτών στα καφενεία, βασιζόταν στα όσα έμαθαν από τα… νέα.
Αυτή η εποχή πέρασε ανεπιστρεπτί. Ο κόσμος δεν περιμένει, ούτε τις εφημερίδες της επόμενης ημέρας, ούτε τις ειδήσεις των οκτώ για να ενημερωθεί. Ειδικά στην Κύπρο, σε αυτό τον τομέα βρισκόμαστε πολύ πιο μπροστά από άλλες χώρες ακόμα και της Ε.Ε, ειδικά στις ηλικιακές ομάδες κάτω των 55 ετών.
Πώς άλλαξε ο χάρτης της ενημέρωσης
Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του ειδικού ευρωβαρόμετρου που δημοσιεύθηκε πριν από λίγες ημέρες, η Κύπρος διατηρεί τη μερίδα του λέοντος, ωστόσο χάνει συνεχώς από την πίτα των ΜΜΕ, με τους πιο νέους να στρέφονται στις ηλεκτρονικές ειδησεογραφικές πλατφόρμες.
Οι ερωτηθέντες στην Κύπρο απάντησαν πως τις τελευταίες επτά ημέρες ενημερώθηκαν 63% από την τηλεόραση, 59% από ηλεκτρονικές ειδησεογραφικές πλατφόρμες, 57% από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, 25% από το ραδιόφωνο και μόλις 9% από τις εφημερίδες. Οι πολίτες είχαν τη δυνατότητα να δώσουν πολλαπλές ερωτήσεις. Τα αποτελέσματα της Κύπρου διαφέρουν αρκετά από αυτά της Ε.Ε., όπου καταγράφεται μια μεγαλύτερη τάση για ενημέρωση από την τηλεόραση, το ραδιόφωνο και τις εφημερίδες.
Η τηλεόραση παραμένει η πρώτη επιλογή για τους άνω των 55 ετών με 70%. Ωστόσο στις υπόλοιπες ηλικιακές ομάδες 25-39 και 40-54, επιλέγουν τις ηλεκτρονικές ειδησεογραφικές πλατφόρμες, με ποσοστά 64% και 75% αντίστοιχα.
Τι συμβαίνει στην Κύπρο
Τα αποτελέσματα της έρευνας του Ευρωβαρόμετρου, ουσιαστικά επιβεβαιώνουν την στροφή των Κυπρίων από άλλες πηγές ενημέρωσης, πιο εναλλακτικές, πιο άμεσες και πιο προσιτές στον απλό αναγνώστη. Η στροφή των πολιτών προς αυτές τις πηγές, υποχρέωσε και το πολιτικό προσωπικό της χώρας, να διερευνήσει τους τρόπους για να συμβαδίσει με όσα αυτή η νέα εποχή επιτάσσει.
Η δημιουργία προφίλ στα διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, η δημοσίευση δηλώσεων ή ανακοινώσεων με την παραμικρή αφορμή, η ανάγκη για όσο το δυνατό μεγαλύτερη αυτοπροβολή, είτε σε ειδησεογραφικές σελίδες, είτε στα social media, από πολιτικούς, κρατικούς αξιωματούχους, Αρχές και όσους γενικότερα συμμετέχουν στον δημόσιο βίο, δημιουργούν το επικοινωνιακό παζλ της κυπριακής πραγματικότητας.
Επειδή όμως ως λαός είμαστε των άκρων, ακόμα και αυτό δεν καταφέραμε να το ελέγξουμε και να το βάλουμε σε ένα καλούπι στη βάση της κοινής λογικής και να λειτουργήσουμε με μέτρο, φτάσαμε λοιπόν στο σημείο, ο κάθε ένας να ενεργεί με γνώμονα την αυτοπροβολή και τη δημιουργία εντυπώσεων, λέγοντας σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και τα αυτονόητα. Δηλαδή, να γίνονται αναρτήσεις και να εκδίδονται ανακοινώσεις γιατί κάποιος έκανε σωστά τη δουλειά του.
Χάσαμε δηλαδή το μέτρο και ξεπεράσαμε κατά πολύ τη λεπτή διαχωριστική γραμμή μεταξύ ενημέρωσης του πολίτη και της αυτοπροβολής. Κι αν αυτό σε επίπεδο υποψηφίων ή πολιτικών κομμάτων, που ανά τακτά χρονικά διαστήματα με αφορμή τη διεξαγωγή εκλογών, ως ένα βαθμό είναι επιτρεπτό και κατανοητό να συμβαίνει, σε επίπεδο κρατικών αξιωματούχων και πολιτειακών θεσμών, είναι τουλάχιστον οξύμωρο να συμβαίνει σε μεγάλο βαθμό, δεδομένου πως η ουσία δεν είναι η δημιουργία εντυπώσεων αλλά η εκτέλεση των καθηκόντων που στον κάθε ένα έχουν ανατεθεί.
Οι θεσμοί στην Κύπρο έφτασαν στο σημείο να εκδίδουν ανακοινώσεις με ψύλλου πήδημα για ασήμαντες αφορμές, να αυτοπροβάλλουν το έργο τους για το οποίο πληρώνονται αδρά και το οποίο αφορά πράγματα αυτονόητα και να αυτολιβανίζονται για τις επιτυχίες τους. Λησμονώντας πως τάχθηκαν για να υπηρετούν έναν θεσμό, με στόχο να διαφυλάξουν τις αξίες που περιγράφονται στο Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Κι αν ήταν μόνο αυτό τότε κάποιος που αντιλαμβάνεται την προσπάθεια αυτοπροβολής τους, θα έλεγε, δεν πειράζει απλά αγνοώ το γεγονός και προχωρώ. Το σημαντικότερο πρόβλημα είναι πως οι ίδιοι θεσμοί που μοιράζουν δηλώσεις στα ΜΜΕ και αναρτούν στα social media, πράγματα άσχετα και ασήμαντα για τους πολίτες, όταν καίει το σίδερο και καλούνται να δώσουν απαντήσεις, εξαφανίζονται.
Δηλαδή με απλά λόγια, στα εύκολα, τα ευχάριστα και τα απλά, θέλουν να είναι πρώτο τραπέζι πίστα, στα δύσκολα και τα σύνθετα, τους ψάχνεις στον εξώστη. Αυτό αποδεικνύει πως, ενώ η πολιτεία τους εμπιστεύτηκε ένα κρίσιμο πόστο, οι ίδιοι λειτουργούν με όρους των κοσμικών celebrities που το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι η δημόσια εικόνα τους, η οποία με τίποτα δεν θέλουν να πληγεί, εξού και πολλές φορές το μάρκετινγκ για αυτούς είναι το άλφα και το ωμέγα, αφού σε μια κακή στιγμή, οι δημόσιες σχέσεις - ως γνωστόν - πάντα βοηθούν.
Πώς αλλιώς μπορεί να εξηγηθεί πως μας ενημερώνουν για παράδειγμα για το γεγονός ότι η Βουλή πέρασε έναν Νόμο που αφορά την αρμοδιότητα τους και σπεύδουν να αυτολιβανιστούν για την προσπάθεια που έκαναν και την ίδια ώρα να μοιράσουν συγχαρητήρια δεξιά και αριστερά, ενώ την ώρα που μια είδηση τους αφήνει εκτεθειμένους στα μάτια των πολιτών, αντί να βγουν μπροστά και να πουν την αλήθεια, εξαφανίζονται και τους ψάχνεις με φανάρι για να λάβεις μια απάντηση;
Αυτό ήταν κάτι που πριν μπούμε στη νέα εποχή των νέων τεχνολογιών, δεν υπήρχε. Και δεν υπήρχε όχι γιατί οι προκάτοχοι των σημερινών αξιωματούχων, ήταν πιο ειλικρινείς και πιο ντόμπροι, αλλά γιατί, αφενός μια είδηση για να μεταδοθεί έπρεπε πρώτα να φιλτραριστεί από τους ίδιους και αφετέρου γιατί οι πολίτες δεν δημιουργούσαν τον εκκωφαντικό θόρυβο που δημιουργούν σήμερα μέσω των social media.
Κάτι άλλο που θα πρέπει να μπει στην εξίσωση, είναι και οι προσπάθειες τους να εξαφανίσουν οτιδήποτε χαλά τη δημόσια εικόνα τους. Παρεμβάσεις, σβήσιμο σχόλιών από χρήστες των social media και πολλά άλλα συνθέτουν μια εικόνα που επιβεβαιώνει πως όλα πλέον θυσιάζονται στον βωμό της καλής εικόνας του σύγχρονου πολιτικού, με το πλούσιο έργο και την έντονη κοινωνική και δημόσια ζωή.
Άλλωστε αυτό είναι κάτι που σε μεγάλο βαθμό συμβαίνει και στην προσωπική ζωή του κάθε πολίτη. Η εντύπωση από μια έξυπνη ανάρτηση στο twitter, το φιλοσοφημένο post στο facebook και το κυριλέ story στο instagram, έχουν καταστεί για πολλούς, ειδικά τις νεαρότερες ηλικίες, μια δεύτερη παράλληλη εικονική ζωή που αποκρύβει την σκληρή πραγματικότητα της καθημερινότητας.
Αυτό εξελίχθηκε και για όλο το πολιτικό και πολιτειακό σύστημα. Μια παράλληλη, ψεύτική εικονική πραγματικότητα στην οποία ο κάθε ένας ξεχωριστά ζει στο δικό του συννεφάκι και επιχειρεί να πείσει τους πολίτες, αγνοώντας πως αυτοί έχουν πλέον στα πόδια τους όλα τα διαθέσιμα μέσα για να δουν και την πραγματική εικόνα.