Είναι κακό έως και επικίνδυνο να προσπαθούν κάποιοι να ταυτίσουν τη δικοινοτική - διζωνική ομοσπονδία που εμείς επιδιώκουμε με αποτυχημένα μοντέλα όπως εκείνο της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης, όπως προσπάθησε (όχι για πρώτη φορά) να πράξει η ηγεσία της ΕΔΕΚ. Ως ΑΚΕΛ δεν είναι σήμερα που μελετούμε το «βοσνιακό μοντέλο». Εξ ου και δεν είναι σήμερα που το απορρίπτουμε. Κάτι που τρεις διαδοχικοί Πρόεδροι της Δημοκρατίας (Παπαδόπουλος, Χριστόφιας, Αναστασιάδης) επίσης έχουν πράξει και πολύ ορθά.
Ως γνωστόν, ως αποτέλεσμα εξωτερικών επεμβάσεων του ΝΑΤΟ και άλλων δυνάμεων, περί τα τέλη του 1995 επιβλήθηκε στη Γιουγκοσλαβία και στους λαούς της η «Συμφωνία του Ντέιτον». Αποτέλεσμα της Συμφωνίας αυτής ήταν το δοτό Σύνταγμα της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης, το οποίο, μεταξύ άλλων, διαχώριζε τους πολίτες σε δύο κατηγορίες. Στους «ιδρυτικούς λαούς», στους οποίους ανήκαν οι Βόσνιοι, οι Κροάτες και οι Σέρβοι, και στους «άλλους», στους οποίους ανήκαν μέλη εθνικών μειονοτήτων ή άλλων ομάδων που δεν εντάχθηκαν στους τρεις «ιδρυτικούς λαούς». Επομένως, η πρώτη καθοριστική διάκριση σε σύγκριση με το Κυπριακό είναι η εγκαθίδρυση ενός κράτους από «ιδρυτικούς λαούς», κάτι που δεν μπορεί να ισχύσει στην περίπτωση της Κύπρου, όπου δύο κοινότητες, οι οποίες εγκαθίδρυσαν ως λαός το ενιαίο κράτος του ’60, καλούνται να το μετεξελίξουν ως προς την πολιτειακή δομή σε ομοσπονδιακό. Εκτός βέβαια αν γίνει αποδεκτή η τουρκική θέση επί Ντενκτάς περί της ύπαρξης δύο λαών, κάτι το οποίο απορρίπτουμε κατηγορηματικά.
Μια δεύτερη διάκριση του βοσνιακού μοντέλου από την περίπτωση της Κύπρου προκύπτει από την απαγόρευση του δικαιώματος εκλογής στους λεγόμενους «άλλους». Γεγονός που οδήγησε το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Συμβουλίου της Ευρώπης στην υπόθεση Sejdic και Finci εναντίον Βοσνίας και Ερζεγοβίνης του 2009 σε καταδίκη του κράτους, αφού αποστέρησε με βάση το δοτό Σύνταγμα από έναν Ρομά πολιτικό και έναν Εβραίο πολιτικό που ανήκαν στους «άλλους», το δικαίωμα εκλογής τους στη συλλογική Προεδρία του κράτους και στη Βουλή. Ουδεμία σχέση, λοιπόν, με την εκπεφρασμένη και διαχρονική θέση της ελληνοκυπριακής κοινότητας για το αναφαίρετο δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Είτε μας αρέσει είτε όχι, πρόβλημα μάλλον θα προκύψει αν υπάρξει ρητή απαγόρευση εκλογής σε οποιοδήποτε αξίωμα στη βάση της εθνοτικής καταγωγής.
Τα παραδείγματα και οι λόγοι που καθιστούν το «βοσνιακό μοντέλο» απαράδεκτο για την περίπτωση της Κύπρου είναι πολλά. Σημειώνω επιπρόσθετα την αποδεδειγμένη δυσλειτουργία των θεσμών, τα έντονα χωριστικά στοιχεία, τα σκληρά βέτο κ.ά. Αν η ηγεσία της ΕΔΕΚ ήθελε να αντλήσει θετικά παραδείγματα, θα μπορούσε κάλλιστα να επισκεφθεί λειτουργικές ομοσπονδίες, όπως εκείνες των ΗΠΑ, της Βραζιλίας, του Βελγίου, της Γερμανίας και πολλών άλλων κρατών.
Είναι δικαίωμα του κάθε κόμματος να κατατάσσει εαυτόν υπέρ ή κατά της ομοσπονδίας. Μα είναι υποχρέωση εκείνων των κομμάτων που την απορρίπτουν να προτείνουν ρεαλιστικές λύσεις που θα οδηγούν σε άρση της κατοχής και της διχοτόμησης. Και μοιραία, μετά από 39 χρόνια συνομιλιών, το δίλημμα είναι πολύ απλό: ομοσπονδία ή διχοτόμηση. Εμείς επιλέγουμε ομοσπονδία.
Μέλος Πολιτικού Γραφείου ΑΚΕΛ, βουλευτής
Μέλος Πολιτικού Γραφείου ΑΚΕΛ, βουλευτής