«Στο επίπεδο των Φυλακών, έχει επιτελεστεί ένα αξιοζήλευτο έργο αφού για πρώτη φορά έγιναν σε διάστημα δύο ετών πάρα πολύ σημαντικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις σε όλα τα επίπεδα», ανέφερε ο τέως υπουργός Δικαιοσύνης, Μάριος Χαρτσιώτης, κατά την παράδοση χαρτοφυλακίου στον νέο υπουργό Δικαιοσύνης, Κώστα Φυτιρή, ενώ σε προηγούμενες τοποθετήσεις του, στις 17 Οκτωβρίου 2025, είχε μιλήσει για «επαναστατικές και ριζοσπαστικές αλλαγές, που δεν έγιναν τα τελευταία πάρα πολλά χρόνια».
Ο Μάριος Χαρτσιώτης, αν και είχε γίνει δέκτης σωρεία καταγγελιών για την κατάσταση που επικρατεί στις Φυλακές, τόσο για συμπεριφορές όσο και για τις συνθήκες, καταγγελίες οι οποίες προέρχονταν από δεσμοφύλακες αλλά και τον Σύνδεσμο Φυλακισμένων, ο οποίος μάλιστα απέστειλε επιστολές σε Πρόεδρο της Δημοκρατίας, Γενικό Εισαγγελέα, Επίτροπο Διοικήσεως και CPT, δεν αντέδρασε ως ο πλέον αρμόδιος. Αντιθέτως, σε πολλές περιπτώσεις, είτε επίσημα είτε στο παρασκήνιο, προωθούσε ένα διαφορετικό αφήγημα, διαψεύδοντας αφενός τους ισχυρισμούς και αφετέρου, σύμφωνα με πληροφορίες, άφηνε να εννοηθεί πως πίσω από τις καταγγελίες ενδεχομένως να κρύβονται άλλα κίνητρα. Στην περίπτωση δε του κατάδικου που κατήγγειλε σεξουαλική κακοποίηση και συγκάλυψη από την Διεύθυνση των Φυλακών, είχε σχολιάσει την έκθεση της Επιτρόπου Διοικήσεως, που κατέγραψε εξευτελιστική τιμωρητική μεταχείριση, ως υπερβολή, ενώ με την κάθε ευκαιρία, πρότασσε ως επιχείρημα πως επί θητείας του επιλύθηκε το πρόβλημα του υπερπληθυσμού.
Το 2024, η Επιτροπή Πρόληψης κατά των Βασανιστηρίων, είχε εκδώσει έκθεση για τις συνθήκες στις Φυλακές, εκπέμποντας σήμα κινδύνου για την κατάσταση, αφού κατέληξε πως είχε «επιδεινωθεί σημαντικά από την προηγούμενη επίσκεψή το 2017». Μεταξύ άλλων, είχε καταγράψει πως η έλλειψη προσωπικού πρώτης γραμμής δημιούργησε ευνοϊκό έδαφος για την ανάπτυξη άτυπων ιεραρχιών κρατουμένων, ότι υπήρχε σοβαρό θέμα υπερπληθισμού, ότι μεγάλος αριθμός κρατουμένων κοιμούνται σε στρώματα στο πάτωμα και ότι οι κρατούμενοι δεν είχαν άμεση πρόσβαση στις τουαλέτες τη νύχτα, με αποτέλεσμα να ουρούν σε μπουκάλια, ενώ είχε υποδείξει πως «οι φρικτές υλικές συνθήκες και η έλλειψη ρουτίνας σωρευτικά μπορούν να περιγραφούν μόνο ως απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση».
Ένα χρόνο αργότερα, τον Απρίλιο του 2025, η CPT έσπασε το μοτίβο των επισκέψεων της στην Κύπρο, μετά από καταγγελίες και πληροφορίες για τις συνθήκες που επικρατούσαν. Κάτι που χαρακτηρίστηκε ως αρνητική εξέλιξη, καθώς η Κύπρος προστέθηκε στην λίστα της Ad Hoc Επιτροπή της CPT, η οποία για να επισκεφθεί τους χώρους κράτησης μιας χώρας, θα πρέπει να τεθούν λόγοι και δεδομένα, που καθιστούν επιτακτική ανάγκη την επίσπευση του ελέγχου της, πράγμα που δεν συνέβη ποτέ στην Κύπρο, με βάση τα επίσημα στοιχεία της που είναι δημοσιευμένα. Αντιθέτως, για την Κύπρο, από το 1992 καταγράφεται ένα μοτίβο επισκέψεων κάθε περίπου τέσσερα με πέντε χρόνια, πλην μιας περίπτωσης, αφού μετά την επίσκεψη της το 2017, έφθασε εκ νέου το 2023, οπότε είχαν αξιολογηθεί τα νέα δεδομένα, μετά και την αλλαγή της Διεύθυνσης.
Καταπέλτης η CPT
Για το ποιος τελικά είχε δίκαιο, αναφορικά με την κατάσταση που επικρατεί στις Φυλακές τα τελευταία χρόνια, είναι κάτι που προκύπτει μέσα από την έκθεση της CPT που έδωσε στην δημοσιότητα στις 10 Δεκεμβρίου 2025, η οποία, στην βάση των όσων καταγράφει, δεν φαίνεται να θεωρεί πως το έργο στις Κεντρικές Φυλακές είναι «αξιοζήλευτο», όπως είχε δηλώσει ο τέως υπουργός Δικαιοσύνης. Και αυτό διότι, η Επιτροπή Πρόληψης κατά των Βασανιστηρίων εμφανίζεται με εντελώς διαφορετικά συμπεράσματα, καλώντας μάλιστα τις κυπριακές αρχές να λάβουν άμεσα μέτρα, σε αντίθεση με παλαιότερες εκθέσεις της που θεωρούσε πως η σωφρονιστική πολιτική επί θητείας Άννας Αριστοτέλους αποτελούσε πρότυπο, καλώντας και τις υπόλοιπες χώρες να το εφαρμόσουν, καθώς είχε γίνει κατορθωτό να πέσει από το 50% στο 15% το ποσοστό υποτροπής. Μάλιστα, η CPT, καταγράφει στην έκθεση της, πως δεν υπήρξε μεταβολή της κατάστασης από την τελευταία επίσκεψη της και για την οποία είχε δημοσιοποιήσει έκθεση το 2024.
Έκθεση CPT, 2025: Συνολικά, η CPT διαπίστωσε ότι η κατάσταση για τα άτομα που κρατούνται στις φυλακές είχε παραμείνει σχεδόν η ίδια όπως το 2023. Τα περισσότερα σοβαρά ζητήματα που ταλανίζουν το ίδρυμα συνδέονται με τον συνεχιζόμενο υπερπληθυσμό, ο οποίος επηρεάζει αρνητικά τόσο τις συνθήκες κράτησης όσο και τη μεταχείριση των κρατουμένων.
Κάνουν κουμάντο οι ισχυροί
Στην αναλυτική έκθεση της η CPT, που απαριθμεί 44 σελίδες, αναφέρει επίσης πως κουμάντο στις Φυλακές κάνουν ισχυρότεροι κρατούμενοι, οι οποίοι μάλιστα επιβάλλουν άτυπες ποινές σε άλλους κρατούμενους, κάτι που είχε καταγγείλει και ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φυλακισμένων, Αλέξανδρος Κληρίδης, επισυνάπτοντας μαρτυρίες κρατουμένων, όπου μεταξύ άλλων μιλούσαν για ξυλοδαρμούς και βαριές σωματικές βλάβες από συγκρατουμένους. Ωστόσο, αυτές οι καταγγελίες, αν και είχαν διαβιβαστεί σε διάφορους αρμόδιους και παρά το γεγονός πως είχαν δημοσιοποιηθεί μια σειρά από περιστατικά με βία, δεν διερευνήθηκαν, ώστε να διαπιστωθεί η πραγματική κατάσταση που επικρατεί. Εντούτοις, τους εν λόγους ισχυρισμούς έρχεται να επιβεβαιώσει η Επιτροπή Πρόληψης κατά των Βασανιστηρίων, η οποία μάλιστα δείχνει ανοχή και εγείρει ζητήματα που εμπίπτουν στις Ευρωπαϊκές Οδηγίες.
Έκθεση CPT, 2025: Η κατάσταση όσον αφορά τη βία μεταξύ κρατουμένων και την αμέλεια του προσωπικού στο καθήκον του να προστατεύει και να αποτρέπει τέτοια περιστατικά όχι μόνο δεν είχε βελτιωθεί, αλλά σε ορισμένες περιοχές είχε επιδεινωθεί. Η Επιτροπή διαπίστωσε ότι η έλλειψη σωφρονιστικών υπαλλήλων πρώτης γραμμής δημιουργεί έδαφος για την ανάπτυξη ισχυρότερων ομάδων κρατουμένων. Η CPT επαναλαμβάνει ότι η ανοχή προς την ανάπτυξη τέτοιων ομάδων, που επιβάλλουν άτυπες ποινές, θέτει σε κίνδυνο την ασφάλεια των κρατουμένων. Αυτό εγείρει σαφή ζητήματα υπό το άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και την υποχρέωση επιμέλειας των αρχών προς όλα τα άτομα που κρατούνται στις ΚΦΛ. Πρέπει να ληφθούν άμεσα και ταχύτατα μέτρα ώστε να αναθεωρηθεί επειγόντως η πολιτική πρόληψης βίας των ΚΦΛ και να προσληφθεί και εκπαιδευτεί περισσότερος προσωπικό πρώτης γραμμής.
Αφοδεύουν σε σακούλες και ουρούν σε μπουκάλες
Όσον αφορά τις συνθήκες διαβίωσης, η CPT διαπίστωσε σοβαρό υπερπληθυσμό, απορρίπτοντας και πάλι το αφήγημα του Υπουργείου Δικαιοσύνης, επί θητείας Χαρτσιώτη, ότι επιλύθηκε με την δημιουργία νέας πτέρυγας, ενώ δείχνει εξευτελιστικές πρακτικές, δεδομένου πως κρατούμενοι αναγκάζονται να ουρούν και να αφοδεύουν σε μπουκάλες ή σακούλες, κάτι που υποδείχθηκε στην έκθεση της Επιτροπής και το 2024, χωρίς ωστόσο να ληφθούν μέτρα.
Έκθεση CPT, 2025: Σε ορισμένα τμήματα, όπως το Τμήμα 10Α, μεγάλος αριθμός κρατουμένων κοιμόταν σε στρώματα στο πάτωμα, με έως και τέσσερις κρατουμένους να στοιβάζονται σε κελιά μόλις 5,5 τ.μ.· τέτοια κελιά δεν θα πρέπει ποτέ να φιλοξενούν περισσότερα από ένα άτομο. Επιπλέον, η εύκολη πρόσβαση σε τουαλέτες παρέμενε προβληματική, καθώς πάνω από τα μισά τμήματα των ΚΦΛ εξακολουθούσαν να μην διαθέτουν τουαλέτες εντός κελιών. Ως αποτέλεσμα, τη νύχτα, λόγω της έλλειψης προσωπικού για να επιτρέπει στους κρατουμένους να χρησιμοποιούν τις τουαλέτες του τμήματος, οι κρατούμενοι αναγκάζονταν να ουρούν σε μπουκάλια ή να αφοδεύουν σε σακούλες, μέσα σε ασφυκτικά γεμάτα κελιά. Η Επιτροπή θεώρησε αυτή την πρακτική εξευτελιστική.
Όσον αφορά το ημερήσιο πρόγραμμα, η Επιτροπή Πρόληψης κατά των Βασανιστηρίων αναφέρει ότι παραμένει θετικό ότι οι κρατούμενοι μπορούν να περνούν το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας εκτός των κελιών τους. Επιπλέον, έχει υπάρξει μια μικρή διεύρυνση του φάσματος δραστηριοτήτων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων που προσφέρονται, ωστόσο υποδεικνύει ότι η τακτική πρόσβαση σε ουσιαστικές δραστηριότητες, εκπαίδευση και οργανωμένο αθλητισμό, δεν ήταν δυνατή για μεγάλο αριθμό κρατουμένων.
Παιδιά κοιμούνται σε μούχλα, νιώθουν κρύο και πείνα
Από εκεί και πέρα, αγγίζει και το θέμα της κράτησης παιδιών στις Φυλακές, τα οποία κρατούνται σε άθλιες συνθήκες, ενώ όπως καταγράφει η CPT, δεν έχουν πρόσβαση σε προγράμματα που να είναι προσαρμοσμένα στις ανάγκες τους, ούτε σε δραστηριότητες με εκπαιδευτικό ή επαγγελματικό προσανατολισμό, ούτε σε εργασία που να στοχεύει στην πρόοδό τους και στη μελλοντική επανένταξή τους στην κοινότητα.
Έκθεση CPT, 2025: Η Επιτροπή εξέφρασε αρκετές ανησυχίες σχετικά με τα παιδιά και τους νεαρούς ενήλικες που κρατούνταν στις ΚΦΛ. Κυριότερη από αυτές ήταν ότι τα παιδιά εξακολουθούν να φυλακίζονται σε κακές και ακατάλληλες συνθήκες. Λόγω του υπερπληθυσμού, ορισμένα παιδιά αναγκάζονταν να κοιμούνται σε στρώματα στο πάτωμα, σε κελιά με μούχλα και γκράφιτι, τα οποία μοιράζονταν με νεαρούς ενήλικες. Πολλά παιδιά παραπονέθηκαν ότι ένιωθαν κρύο, πείνα και πλήξη. Η Επιτροπή υπογράμμισε ότι οι ΚΦΛ είναι ακατάλληλος χώρος για την κράτηση παιδιών και ενθάρρυνε την άμεση μεταφορά τους σε πιο κατάλληλη δομή για ανηλίκους το συντομότερο δυνατό.
Επανήλθε το θέμα των αυτοκτονιών
Η Επιτροπή προτείνει επίσης μια σειρά μέτρων για τη βελτίωση της κατάστασης των γυναικών κρατουμένων, ιδίως όσον αφορά την ανάπτυξη μιας προσέγγισης προσαρμοσμένης στο φύλο και τη διασφάλιση ότι οι ιδιαίτερες ανάγκες τους καλύπτονται. Παράλληλα, υποδεικνύει πως πρέπει να βελτιωθεί η μεταχείριση των αλλοδαπών κρατουμένων που βρίσκονται στις Κεντρικές Φυλακές, ενώ αγγίζει και το θέμα της ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.
Παράλληλα, η CPT ανοίγει ξανά το θέμα των αυτοκτονιών, το οποίο παρέμεινε κλειστό για αρκετά χρόνια και αποτέλεσε μεταξύ άλλων η αφορμή για αλλαγή Διεύθυνσης των 2014, όπου η μια διαδεχόταν την άλλη, ενώ λόγω της κακής κατάστασης, η Κύπρος είχε καταδικαστεί από ευρωπαϊκά αρμόδια όργανα. Για αρκετά χρόνια δεν είχαν καταγραφεί περιστατικά, ωστόσο την τελευταία τριετία, σημειώθηκαν σημαντικός αριθμός απόπειρων αυτοκτονιών αλλά και δύο αυτοκτονίες, με το τελευταίο περιστατικό να καταγράφεται προ ημερών στην πτέρυγα 9.
Έκθεση CPT, 2025: Όσον αφορά την υγειονομική περίθαλψη, με την εξαίρεση της πρόσληψης ενός ψυχιάτρου, δεν είχαν σημειωθεί αξιοσημείωτες βελτιώσεις από την επίσκεψη του 2023. Το ιατρικό απόρρητο συνέχιζε να αποτελεί πρόβλημα, καθώς οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι εξακολουθούσαν να διανέμουν φάρμακα αντί για νοσηλευτές και η καταγραφή των τραυματισμών ήταν ελλιπής. Απαιτείται επίσης δράση για την εφαρμογή μιας σωστής πολιτικής πρόληψης αυτοκτονιών και αυτοτραυματισμών, καθώς και για την ανάπτυξη της προσέγγισης προς τη χρήση ουσιών.
Η CPT διαπίστωσε επίσης ότι δεν είχαν ληφθεί μέτρα για την τροποποίηση του συστήματος προσωρινής πειθαρχικής απομόνωσης και ότι παρέμεναν προβλήματα στην εφαρμογή των πειθαρχικών διαδικασιών και στην αξιοσημείωτη έλλειψη εγγυήσεων δίκαιης διαδικασίας. Όπως αναφέρει στην έκθεση της, απαιτείται συντονισμένη δράση για την αλλαγή της τρέχουσας προσέγγισης και για να διασφαλιστεί ότι οποιοδήποτε παράπτωμα διερευνάται, εξετάζεται και εκτελείται εγκαίρως. Σημειώνεται πως για το εν λόγω θέμα, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φυλακισμένων, Αλέξανδρος Κληρίδης, έχει προβεί σε καταγγελία στην Επίτροπο Διοικήσεως.
Επίσης, τόσο στην έκθεση του 2024, όσο και σε αυτή του 2025, η Επιτροπή Πρόληψης κατά των Βασανιστηρίων, βάζει ξανά στο κάδρο το θέμα των καταγγελιών από κρατούμενους, οι οποίοι ποτέ δεν λαμβάνουν παράπονα. Η CPT διαπίστωσε επίσης ότι απουσίαζε ένα αποτελεσματικό σύστημα υποβολής παραπόνων, αναφέροντας πως όπως είχε σημειωθεί και το 2023, πολλοί κρατούμενοι δήλωσαν ότι τα παράπονά τους δεν λάμβαναν ποτέ απάντηση. Το εσωτερικό σύστημα παραπόνων δεν τηρούσε τις αρχές της εμπιστευτικότητας, της αποτελεσματικότητας και της ιχνηλασιμότητας.
«Γνώριζαν» λέει ο Κληρίδης
Σε πρώτο σχόλιο του, ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φυλακισμένων, Αλέξανδρος Κληρίδης, ο οποίος διαβίβασε σχετικές καταγγελίες στους αρμόδιους και ο οποίος είχε ενημερώσει και την CPT, αναφέρει πως πλέον μετά την έκθεση της CPT η Κυπριακή Δημοκρατία παραμένει εκτεθειμένη, λαμβάνοντας υπόψη πως όλοι οι εμπλεκόμενοι είχαν ενημερωθεί.
Όπως αναφέρει σε ανάρτηση του ο δικηγόρος κ. Κληρίδης, τα «θέματα βίας μεταξύ κρατουμένων όχι απλά παραμένουν, αλλά έχουν χειροτερεύσει. Ο υπερπληθυσμός μαζί με την υποστελέχωση αλλά και την ευρύτερη κακή κατάσταση και άθλια αντιμετώπιση των κρατουμένων, έχει χειροτερεύσει την όλη κατάσταση για τους κρατούμενους σε σημείο παραβίασης του Άρθρου 3 της ΕΣΔΑ. Η Επιτροπή εντοπίζει "severe overcrowding" σε πτέρυγες με τα προβλήματα να χειροτερεύουν».
Καταληκτικά αναφέρει πως «η Κυπριακή Δημοκρατία είναι εκτεθειμένη και κάποιοι είναι υπεύθυνοι για αυτή την κατάσταση, αφού όχι απλά γνώριζαν επειδή τους τα λέγαμε με πολυσέλιδες εκθέσεις, αλλά προτίμησαν να τα αγνοούν και να παρουσιάζουν μια εντελώς διαφορετική εικόνα για πολιτικό κέρδος που πληρώνεται με ανθρώπινες ζωές».
Ξεκινά με δύσκολα ο Φυτιρής
Την όλη κατάσταση καλείται πλέον να διαχειριστή ο νέος υπουργός Δικαιοσύνης, Κωνσταντίνος Φυτιρής, στον οποίο ήδη απέστειλαν επιστολές οι συντεχνίες των δεσμοφυλάκων, οι οποίοι επίσης μιλούν για μια κατάσταση που έφτασε στο απροχώρητο, όπως αναφέρουν, καλώντας την πολιτεία να λάβει άμεσα μέτρα, καθώς τίθενται σε κίνδυνο οι ζωές, τόσο των κρατουμένων όσων και των ίδιο.
Επίσης, σε διαδοχικές καταγγελίες προβαίνει και ο πρόεδρος του Συνδέσμου Φυλακισμένων, ο οποίος σε ουκ ολίγες περιπτώσεις διαβίβασε ισχυρισμούς που έχουν να κάνουν είτε με τις συνθήκες είτε με τις συμπεριφορές, ο οποίος δηλώνει έτοιμος να συζητήσει και να θέσει όλα τα θέματα ενώπιον του κ. Φυτιρή.
Από την πλευρά του, ο νέος υπουργός Δικαιοσύνης, θεωρείται δεδομένο πως θα ενημερωθεί για την κατάσταση και θα πραγματοποιήσει διάφορες συναντήσεις, ενώ πληροφορίες αναφέρουν πως εντός των ημερών αναμένεται να πραγματοποιήσει επίσκεψη στις Κεντρικές Φυλακές, στο πηδάλιο των οποίων πλέον βρίσκεται η Ανώτερη Λειτουργός, Μαρία Σιαλή. Υπενθυμίζεται πως πρόκειται για διορισμό του Μάριου Χαρτσιώτη λίγα 24ωρα πριν τον ανασχηματισμό, ενώ πρόκειται για τον τέταρτο διορισμό τα τελευταία τρία χρόνια, καθώς οι δύο αναπληρωτές είχαν παραιτηθεί και ο ένας παύθηκε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας λόγω της απόδρασης του ισοβίτη.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:
