Πολύπλευρη είναι η στήριξη που λαμβάνου τα παιδιά με μεταναστευτική βιογραφία στα σχολεία, με το Υπουργείο Παιδείας να εφαρμόζει προγράμματα σε όλες τις βαθμίδες, ώστε να είναι πιο εύκολη η ενσωμάτωσή τους στα σχολεία. Αυτός είναι και ο λόγος που εφαρμόζονται διάφορα προγράμματα σε όλες τις βαθμίδες, τα οποία έχουν ενισχυθεί στη βάση οδηγιών που έδωσε το Υπουργείο.
Το ζήτημα της ενσωμάτωσης των παιδιών με μεταναστευτική βιογραφία στις σχολικές μονάδες απασχολεί όλους τους φορείς και κυρίως το Υπουργείο Παιδείας, το οποίο είναι και αρμόδιο για τη λήψη αποφάσεων, με γνώμονα το καλώς νοούμενο συμφέρον των παιδιών. Η υπουργός Παιδείας, Αθηνά Μιχαηλίδου, κληθείσα να απαντήσει σε ερώτηση του βουλευτή του Δημοκρατικού Συναγερμού, Χαράλαμπου Πάζαρου, για τις προθέσεις του Υπουργείου για δημιουργία τάξεων υποδοχής για μαθητές με μεταναστευτικό βιογραφικό, προκειμένου να ομαλοποιηθεί η ενσωμάτωση των μαθητών με μεταναστευτικό βιογραφικό στις σχολικές μονάδες, σημείωσε πως στη δημοτική εκπαίδευση, λειτουργεί από τη σχολική χρονιά 2021-2022, σχήμα με παροχή αυξημένων περιόδων διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας στα παιδιά με μεταναστευτική βιογραφία, μετά από σχετική Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου.
Η υπουργός Παιδείας πρόσθεσε πως «η αύξηση αυτή βασίστηκε στις συστάσεις της Ομάδας Ομότιμων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η ομάδα αυτή επισκέφθηκε την Κύπρο μετά από πρόσκληση του Υπουργείου Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, τον Μάρτιο του 2019, για αξιολόγηση των προγραμμάτων υποδοχής και ένταξης παιδιών με μεταναστευτική βιογραφία στο κυπριακό εκπαιδευτικό σύστημα. Αξίζει να αναφερθεί ότι με τη νέα Απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου, οι περίοδοι διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας σε παιδιά με μεταναστευτική βιογραφία διπλασιάστηκαν και σε πολλές περιπτώσεις, τριπλασιάστηκαν, συγκριτικά με προηγούμενα σχήματα παροχής επιπλέον διδακτικού χρόνου».
Η κα. Μιχαηλίδου σημείωσε, δε, ότι «στα σχολεία που συμμετέχουν στο συγχρηματοδοτούμενο από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο πρόγραμμα “Δράσεις Σχολικής και Κοινωνικής Ένταξης+” (ΔΡΑ.Σ.Ε.+), κάθε ομάδα διδάσκεται την ελληνική γλώσσα για επιπλέον 10 περιόδους εβδομαδιαίως, ενώ στα υπόλοιπα σχολεία από 5-10 περιόδους εβδομαδιαίως. Το κάθε παιδί συμμετέχει στα προγράμματα αυτά, για δύο χρόνια, με στόχο την κατάκτηση του επιπέδου ανεξάρτητου χρήστη στην ελληνική γλώσσα, δηλαδή το επίπεδο Β1, στη βάση του Κοινού Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς για τις γλώσσες».
Στην απάντηση της υπουργού Παιδείας αναφέρεται, παράλληλα, πως τα παιδιά των σχολείων του προγράμματος ΔΡΑ.Σ.Ε.+ στα δύο χρόνια ενίσχυσης συμπληρώνουν 720 περιόδους διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας και τα παιδιά των υπόλοιπων σχολείων 360-720. «Μέχρι να φτάσουν στην Στ΄ τάξη, μέσω της συμμετοχής στη γενική τάξη και της αλληλεπίδρασης με φυσικούς/ές ομιλητές/ομιλήτριες καταφέρνουν να κατακτήσουν το επίπεδο Β1 (με βάση τα δεδομένα του Κέντρου Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης), σε ποσοστό άνω του 80%. Σημειώνεται, επίσης, ότι για τη σχολική χρονιά 2025-2026 διατέθηκαν 5 325 επιπλέον διδακτικές περίοδοι στα σχολεία για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας, οι οποίες αντιστοιχούν στην εργοδότηση 184 επιπλέον εκπαιδευτικών. Σημειώνεται, ακόμη, ότι στα σχολεία του προγράμματος ΔΡΑ.Σ.Ε.+ (νηπιαγωγεία και δημοτικά) παρέχεται δεύτερος/η εκπαιδευτικός στην τάξη για 8-10 περιόδους εβδομαδιαία, για επιπλέον υποστήριξη των παιδιών. Στο Παράρτημα, αποτυπώνονται τα προγράμματα που εφαρμόζονται στη δημοτική εκπαίδευση από το νηπιαγωγείο μέχρι και την τελευταία τάξη του δημοτικού, για υποστήριξη της φοίτησης των παιδιών με μεταναστευτική βιογραφία».
Στη Μέση Εκπαίδευση λειτουργούν τα πιο κάτω προγράμματα:
Γυμνάσια
I. Πρόγραμμα Μεταβατικών Τάξεων Γυμνασίου-Αμιγές Τμήμα
II. Πρόγραμμα Μεταβατικών Τάξεων Γυμνασίου-Μικτό Τμήμα
III. Πρόγραμμα Ολιγόωρων Τμημάτων
Λύκεια/ΤΕΣΕΚ
I. Πρόγραμμα Μεταβατικών Τάξεων
II. Πρόγραμμα για Ασυνόδευτους Ανήλικους/Αιτητές Διεθνούς Προστασίας
«Η εγγραφή στο κάθε είδος προγράμματος γίνεται με βάση την ηλικία, όπως ορίζεται στους περί Λειτουργίας των Δημόσιων Σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης Κανονισμούς. Στο πλαίσιο αυτό, νοείται ότι Ασυνόδευτοι Ανήλικοι/Αιτητές Διεθνούς Προστασίας κάτω των 15 ετών εγγράφονται στα Προγράμματα (Μεταβατικών Τάξεων ή Ολιγόωρων Τμημάτων) που προσφέρονται στο Γυμνάσιο. Κάθε μαθητής/μαθήτρια εγγράφεται από τους γονείς ή τον κηδεμόνα του/της ή οποιονδήποτε εξουσιοδοτημένο αντιπρόσωπό του/της στο σχολείο της εκπαιδευτικής περιφέρειας, στην οποία υπάγεται η μόνιμη κατοικία του/της. Σε περίπτωση που στο σχολείο της εκπαιδευτικής περιφέρειας του/της μαθητή/μαθήτριας δεν λειτουργούν Προγράμματα Μεταναστευτικής Βιογραφίας, τότε ο/η μαθητής/μαθήτρια έχει δικαίωμα να αιτηθεί μετεγγραφής στο πλησιέστερο σχολείο, στο οποίο προσφέρονται Προγράμματα, μέσω του οικείου Επαρχιακού Γραφείου Παιδείας».
Η υπουργός Παιδείας πρόσθεσε πως «νοείται ότι η τοποθέτηση του/της μαθητή/μαθήτριας σε Πρόγραμμα γίνεται με βάση τη διαθεσιμότητα κάθε σχολικής μονάδας. Όσον αφορά στους Ασυνόδευτους Ανήλικους/Αιτητές Διεθνούς Προστασίας (άνω των 15 ετών), σε περίπτωση που δεν υπάρχουν διαθέσιμες θέσεις σε Πρόγραμμα για Ασυνόδευτους Ανήλικους/Αιτητές Διεθνούς Προστασίας σε Λύκεια ή ΤΕΣΕΚ, τότε δύνανται να αιτηθούν να φοιτήσουν σε απογευματινά προγράμματα των Κρατικών Ινστιτούτων Επιμόρφωσης (ΚΙΕ), κατόπιν υποβολής σχετικού αιτήματος από τον/την κηδεμόνα του/της».
Στα Προγράμματα Εκμάθησης της Ελληνικής ως δεύτερης Γλώσσας της ΔΜΓΕ έχουν δικαίωμα συμμετοχής μαθητές/μαθήτριες με Μεταναστευτική Βιογραφία (δηλαδή παιδιά που έχουν τα ίδια βιώσει μετανάστευση ή έχουν μετανάστες γονείς) ως εξής:
Γυμνάσια
Πρόγραμμα Μεταβατικών Τάξεων και Πρόγραμμα Ολιγόωρων Τμημάτων
• Νεοαφιχθέντες μαθητές/νεοαφιχθείσες μαθήτριες, δηλαδή μαθητές/μαθήτριες που δεν κατέχουν Απολυτήριο από δημόσιο δημοτικό σχολείο της Κύπρου (ή ιδίου τύπου σχολείο).
• Μαθητές/Μαθήτριες με μεταναστευτική βιογραφία που συμμετείχαν στο Πρόγραμμα Ελληνομάθειας (ΠΕ) στο δημοτικό και σύμφωνα με την αξιολόγηση από το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας και Αξιολόγησης (ΚΕΕΑ) του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου (ΠΙ) δεν έχουν κατακτήσει το επίπεδο Β1 στην Ελληνομάθεια.
• Μαθητές/Μαθήτριες με μεταναστευτική βιογραφία που συμμετείχαν στο δημοτικό στο ΠΕ, αλλά δεν αξιολογήθηκαν από το ΚΕΕΑ λόγω απουσίας τους κατά τη χορήγηση της αξιολόγησης.
α) Τα εν λόγω παιδιά αξιολογούνται στην Ελληνομάθεια κατά την προσέλευσή τους στο Γυμνάσιο.
β) Σε περίπτωση που διαπιστωθεί ότι δεν έχουν κατακτήσει το επίπεδο Β1, τότε εντάσσονται σε Πρόγραμμα.
• Μαθητές/Μαθήτριες που ανήκουν στην Ειδική Εκπαίδευση και σύμφωνα με τα αποτελέσματα του ΚΕΕΑ δεν έχουν κατακτήσει το επίπεδο Β1. Την απόφαση για την ένταξη/μη ένταξη των παιδιών αυτών στα Προγράμματα ΜΒ λαμβάνει η Επαρχιακή Επιτροπή Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης (ΕΕΕΑΕ).
Λύκεια και ΤΕΣΕΚ
Πρόγραμμα Μεταβατικών Τάξεων
• Νεοαφιχθέντες μαθητές/Νεοαφιχθείσες μαθήτριες, δηλαδή μαθητές/μαθήτριες που δεν κατέχουν Απολυτήριο από δημόσιο Γυμνάσιο της Κύπρου (ή ιδίου τύπου σχολείο).
• Πρόγραμμα για Ασυνόδευτους Ανήλικους/Αιτητές Διεθνούς Προστασίας
• Ασυνόδευτοι Ανήλικοι/Αιτητές Διεθνούς Προστασίας που δεν κατέχουν Απολυτήριο από δημόσιο Γυμνάσιο της Κύπρου (ή ιδίου τύπου σχολείο).
«Για το καλώς νοούμενο συμφέρον την μαθητών/ριών, σε Γυμνάσια και Λύκεια στα οποία λειτουργεί το Πρόγραμμα ΔΡΑ.Σ.Ε.+ και προσφέρονται τα Προγράμματα Εκμάθησης της Ελληνικής ως δεύτερης Γλώσσας, αξιοποιείται και δεύτερος εκπαιδευτικός, νοουμένου ότι στο τμήμα φοιτούν τουλάχιστον δέκα μαθητές/μαθήτριες με ΜΒ. Το μάθημα διεξάγεται σε ξεχωριστή αίθουσα, νοουμένου ότι υπάρχει διαθέσιμη αίθουσα στη σχολική μονάδα, διαφορετικά η ενισχυτική διδασκαλία παρέχεται από τον/την εκπαιδευτικό του Προγράμματος ΔΡΑ.Σ.Ε.+ εντός της τάξης».
Η Αθηνά Μιχαηλίδου σημείωσε, επίσης, ότι «τα προγράμματα διδασκαλίας της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας στη δημοτική και μέση εκπαίδευση, αποτελούν ένα μοντέλο λειτουργίας τύπων τάξεων υποδοχής, αφού ο χρόνος που διατίθεται, αντιστοιχεί στις συστάσεις του Κοινού Ευρωπαϊκού Πλαισίου Αναφοράς για τις γλώσσες. Παράλληλα, τα παιδιά φοιτούν στο γενικό σχολείο, χωρίς να απομονώνονται από τα υπόλοιπα παιδιά, κάτι που συμβάλλει στην επαφή και την αλληλεπίδραση, που είναι απαραίτητες για την ένταξή τους στο κοινωνικό σύνολο και στη γνωριμία με τη χώρα υποδοχής. Επιπρόσθετα, υπηρετείται, με αυτό τον τρόπο, η βασική επιδίωξη της προώθησης του συμπεριληπτικού σχολείου από το Υπουργείο Παιδείας, Αθλητισμού και Νεολαίας, με τη συμφοίτηση όλων των παιδιών στις τάξεις, με την παροχή διαφοροποιημένων ενισχυτικών προγραμμάτων ανάλογα με την ιδιαιτερότητα κάθε παιδιού, για την επίτευξη της ισότιμης πρόσβασης στο αγαθό της παιδείας και την αποφυγή του κοινωνικού αποκλεισμού, η οποία προωθείται με τη δημιουργία διαχωριστικών προγραμμάτων».
Σημειώνεται, επιπλέον, ότι το ΥΠΑΝ έχει επιτύχει τα προγράμματα αυτά να ξεκινούν με την έναρξη της σχολικής χρονιάς, χωρίς να χάνεται πολύτιμος χρόνος για τα παιδιά, με εκπαιδευτικούς που διορίζονται με σύμβαση από την Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας και που έχουν ολόχρονη υποστήριξη με επιμορφώσεις και συμμετοχή σε δίκτυα, προστίθεται. «Διασφαλίζεται, επίσης, ότι όλα τα σχολεία, με βάση τον αριθμό των παιδιών με μεταναστευτική βιογραφία που υποδέχονται, έχουν έναν ελάχιστο αριθμό περιόδων για καθημερινή στήριξή τους. Κάτι αντίστοιχο δεν συμβαίνει, για παράδειγμα, στην περίπτωση της λειτουργίας τάξεων υποδοχής στην Ελλάδα, αφού δεν είναι δεδομένο ότι αν τα σχολεία έχουν παιδιά με μεταναστευτικό υπόβαθρο θα έχουν αυτόματα και επιπρόσθετες περιόδους για τάξεις υποδοχής. Η διαδικασία είναι να αποφασίζει ο σύλλογος διδασκόντων αν το σχολείο θα γίνει ΖΕΠ (δηλαδή σχολείο που θα λαμβάνει χρόνο για λειτουργία τάξεων υποδοχής) και στη συνέχεια υποβάλλεται αίτηση στο Υπουργείο της Ελλάδας για έγκριση. Πολλές φορές αυτό καθυστερεί την έναρξη της διδασκαλίας της γλώσσας στα παιδιά με μεταναστευτικό υπόβαθρο και δεν διασφαλίζει ότι λαμβάνουν όλα ενίσχυση στην ελληνική γλώσσα, σε όλα τα σχολεία».
Καταλήγοντας, η υπουργός Παιδείας σημείωσε πως «είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργηθεί πλούσιο υλικό για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας από το Νηπιαγωγείο μέχρι και το Λύκειο, βασισμένο στο Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Αναφοράς για τις γλώσσες, καθώς και Ενιαίο Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας στην Κύπρο. Παράλληλα, η Διεύθυνση Δημοτικής, Εκπαίδευσης, αξιοποιώντας ευρωπαϊκά κονδύλια, ολοκλήρωσε τον Σεπτέμβριο του 2024 συγχρηματοδοτούμενο από το Ταμείο Ασύλου, Μετανάστευσης και Ένταξης και την Κυπριακή Δημοκρατία, έργο, μέσω του οποίου δημιουργήθηκε διαδραστικό, οπτικοακουστικό και μεταφρασμένο υλικό για τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερης γλώσσας στο νηπιαγωγείο (οδηγοί γονέων μεταφρασμένοι, φράσεις καθημερινής επικοινωνίας και γνωστικών αντικειμένων ηχογραφημένες-μεταφρασμένες, ιστορίες συνοδευόμενες από κάρτες εκμάθησης λεξιλογίου, βίντεο κινουμένων σχεδίων, τραγούδια, εφαρμογή εκμάθησης λεξιλογίου) με τίτλο “Μαθαίνω ελληνικά στο νηπιαγωγείο: Υποστήριξη εκπαιδευτικών και Υπηκόων Τρίτων Χωρών”. Το παρόν διάστημα μέχρι και τον Απρίλιο του 2027, υλοποιεί έργο με αντίστοιχα παραδοτέα για το δημοτικό σχολείο, από το ίδιο ταμείο. Ο τίτλος του έργου είναι “Ελληνικά στο δημοτικό: Υποστήριξη εκπαιδευτικών και Υπηκόων Τρίτων Χωρών”».
