«Ή θα ρίξω δέκα αεροπλάνα ή θα σκοτωθώ». Αυτό είχε πει ο Θόδωρος Χαραλαμπίδης, στρατιώτης της ΕΛΔΥΚ σε έναν άλλο στρατιώτη, εκείνο το μαύρο καλοκαίρι, πενήντα ένα χρόνια πριν, όταν κλήθηκαν να υπερασπιστούν την Κύπρο ενάντια στις δυνάμεις του Αττίλα, που εισέβαλαν στο νησί. Ο Θόδωρος Χαραλαμπίδης ήταν από τους στρατιώτες των ελληνικών δυνάμεων που έμειναν στο στρατόπεδό τους μέχρι την τελευταία στιγμή και για μισό αιώνα βρισκόταν στη λίστα με τους αγνοούμενους. Τα οστά του ταυτοποιήθηκαν πενήντα ένα χρόνια μετά και έκλεισε για τους συγγενείς που έμειναν πίσω, ένα κεφάλαιο επίπονο, αλλά η πληγή παραμένει ανοιχτή.
Πενήντα ένα χρόνια συμπληρώνονται από τη δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής, κατά την οποία οι δυνάμεις της Τουρκίας ολοκλήρωσαν το σχεδιασμό τους, που είχε μείνει μισός τον Ιούλιο, αφού δεν περίμεναν να αντιμετωπίσουν αυτή τη σθεναρή αντίσταση. Τον Αύγουστο κατάφεραν να κατακτήσουν την Αμμόχωστο και την Μόρφου, ενώ βομβάρδισαν και το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ και κόστισε τη ζωή σε 80 στρατιώτες, σύμφωνα με επίσημες πηγές, ενώ υπήρξαν πολλοί τραυματισμοί και αγνοούμενοι.
Όταν σταμάτησαν οι πολεμικές συγκρούσεις το 1974, η Εθνική Φρουρά προχώρησε στην περισυλλογή πεσόντων από τον Άγιο Δομέτιο μέχρι το στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ και στη συνέχεια προχώρησαν σε ταφή στα κοιμητήρια Λακατάμιας και Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης. Ωστόσο, δεν έγιναν σωστά οι ταφές, με αποτέλεσμα να αναγράφονται λανθασμένα ονόματα στους σταυρούς. Λίγα χρόνια αργότερα, είχαν γίνει εκταφές στους συγκεκριμένους τάφους και λόγω του λανθασμένου τρόπου ταφής, να δοθούν σε άλλες οικογένειες οστά που δεν άνηκαν στους δικούς τους νεκρούς. Πρόκειται για 45 περιπτώσεις και οι 37 οικογένειες επέστρεψαν τα οστά και ταυτοποιήθηκε αριθμός αγνοουμένων, ανάμεσά τους και ο δικός τους άνθρωπος. Όσα λείψανα από τις εκταφές δεν παραλήφθηκαν από τους συγγενείς, μεταφέρθηκαν στον Τύμβο και εμποτίστηκαν με χημικές ουσίες.
Ανάμεσα σε αυτά τα οστά ήταν και εκείνα του Θεόδωρου Χαραλαμπίδη, με τις χημικές ουσίες να καταστρέφουν το γενετικό υλικό και κατέστησαν δύσκολη την ταυτοποίησή τους. Όχι όμως ακατόρθωτη. Τον περασμένο Σεπτέμβριο, ενώπιον της Βουλής, η Επικεφαλής Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων, Άννα Αριστοτέλους, είχε αναφέρει πως αγοράστηκε ειδικό μηχάνημα και βρίσκεται στο Ινστιτούτο Γενετικής και έχουν αρχίσει ήδη οι διαδικασίες εξέτασης των οστών που εμποτίστηκαν με χημικές ουσίες.
Τον Απρίλιο του 2025, η κα. Αριστοτέλους ανακοίνωσε πως η πρώτη ταυτοποίση των οστών που είχαν εμποτιστεί με χημικές ουσίες ήταν γεγονός και τον Ιούλιο έγινε η κηδεία στη Λευκωσία, ενώ τα οστά επαναπατρίστηκαν και τάφηκαν στην Έδεσσα, που ήταν η ιδιαίτερη πατρίδα του ήρωα, ο οποίος σε ηλικία μόλις 21 ετών έγραψε το όνομά του με χρυσά γράμματα στην ιστορία.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Σημαντικές εξελίξεις στο ζήτημα των ψεκασμένων οστών αγνοουμένων-Έγινε η πρώτη ταυτοποίηση μετά από 46 χρόνια
«Ήταν ένας σεμνός και ρομαντικός έφηβος»
Στον REPORTER μίλησαν τα αδέλφια του ήρωα, Σάκης Χαραλαμπίδης και Βασιλική Μπαλταγιάννη, με τη συγκίνησή τους εμφανώς διακριτή, αφού ο μεγάλος τους αδελφός έμεινε 21 ετών, ενώ εκείνοι μεγάλωσαν και έκαναν τη δική τους οικογένεια.
«Ο αδελφός μας ήταν ένας σεμνός και ρομαντικός έφηβος που αγαπούσε πολύ τους ανθρώπους κι έδειχνε μια ιδιαίτερη αδυναμία προς τους αδύναμους και τους ανυπεράσπιστους κυρίως στους αγνωστους "παππούδες" και στις "γιαγιάδες" των χωριών όπου δούλευε και οι οποίοι, για χρόνια μετά την εξαφάνιση του, έρχονταν κλαίγοντας, στους γονείς μας να μιλήσουν για το Παλικάρι που τους βοηθούσε Προθυμως και Ανιδιοτελως. Αγαπούσε την μουσική και μάθαινε κιθάρα κι έγραφε στίχους τραγουδιών σε ένα μικρό σημειωματάριο».
Η κατάταξή του στην ΕΛΔΥΚ
Ο Θεόδωρος Χαραλαμπίδης πήρε την απόφαση να καταταγεί στην ΕΛΔΥΚ, επειδή ένιωθε καθήκον του να υπηρετήσει για την πατρίδα.
«Έφυγε από το σπίτι μας ένας πανέμορφος νεαρός έφηβος γεμάτος όνειρα κι ένα λαμπερό χαμόγελο. Ταξίδεψε το τελευταίο ταξίδι του στην Κύπρο τις στιγμές του κινδύνου της, ως υπερασπιστής του δικαιώματος της στην ελευθερία κι εξάντλησε στα 21 χρόνια του τον οίκτο του προς την ανθρωπότητα μέσα στον παραλογισμό ενός πολέμου.
Θυσίασε τη ζωή του και τη διαιώνιση της ομορφιάς και της καλοσύνης του με γενναιοδωρία και θάρρος κι άφησε ως σπονδή στη λευκή γη της Κύπρου τα θραύσματα από το ωραίο σώμα του και τα ανεκπλήρωτο όνειρα του».
Το γράμμα που έστειλε στην οικογένειά του
Ο Θεόδωρος λίγες ημέρες μετά την πρώτη φάση της τουρκικής εισβολής του 1974 είχε στείλει ένα γράμμα στους δικούς του, για να τους καθησυχάσει, ειδικά μετά την είδηση ότι έγινε βομβαρδισμός του στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ, στις 20 Ιουλίου. Στο γράμμα, με ημερομηνία 25 Ιουλίου, που έφτασε στους συγγενείς του στις 14 Αυγούστου, λόγω των αντικειμενικών δυσκολιών που υπήρχαν εκείνη την εποχή, ο νεαρός Θεόδωρος εξέφρασε τα συναισθήματα και τις σκέψεις του.
Συγκεκριμένα, για τον πόλεμο έγραφε ότι ήταν καλά στην υγεία του και τους ζήτησε να μην στεναχωριούνται. Εξήγησε ότι άργησε να τους γράψει επειδή δεν υπήρχε γραμμή αεροπορίας για την Ελλάδα. Σχολιάζοντας τις ειδήσεις για τον βομβαρδισμό του στρατοπέδου της ΕΛΔΥΚ ανέφερε πως «εμείς που ήμασταν μέσα στο στρατόπεδο της ΕΛΔΥΚ δεν είδαμε τίποτα. Έγιναν κάτι μικρά επεισόδια, αλλά δεν έλαβε μέρος η ΕΛΔΥΚ, αλλά μόνο η εθνοφρουρά της Κύπρου».
Στη συνέχεια τους έγραψε «εσείς ό,τι και αν ακούτε και ό,τι και αν μαθαίνετε, δεν θέλω να στεναχωριέστε καθόλου. Δεν είμαι μόνος μου, είμαστε 1,500 άτομα. Εξάλλου, γι’ αυτό είμαστε και στρατιώτες. Όταν μας χρειαστεί η Ελλάδα να δώσουμε το παρόν μας».
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΔΩ: Εξελίξεις 46 χρόνια μετά την αποστολή λάθος οστών αγνοουμένων στην Ελλάδα-Δίνουν δείγματα δύο από τις οκτώ οικογένειες
Η μαρτυρία του στρατιώτη που ήταν μαζί του
Με αυτό το γράμμα, η οικογένειά του για τελευταία φορά έμαθε νέα του. Στις 16 Αυγούστου, δύο μέρες δηλαδή μετά που έλαβαν το γράμμα, έγινε ο βομβαρδισμός της ΕΛΔΥΚ και τότε χάθηκαν τα ίχνη του. Για χρόνια ολόκληρα, η οικογένεια περίμενε το πολυπόθητο τηλεφώνημα για ενημέρωση ότι βρέθηκε ο αδελφός τους.
Το 2019 δημοσιεύτηκε μία συνέντευξη του τότε στρατιώτη της ΕΛΔΥΚ, Διονύση Δασκάλου σε ελληνική ιστοσελίδα από την Αυστραλία, στην οποία γινόταν αναφορά στον Θεόδωρο. Ο κ. Δασκάλου ανέφερε πως ήρθαν στην Κύπρο στις 19 Ιουλίου και τους πήραν στην ΕΛΔΥΚ, όπου τους είπαν να κοιμηθούν με τα ρούχα, επειδή υπήρχε περίπτωση να τους χτυπήσουν. Την επόμενη μέρα, όταν ξύπνησε και πήγαινε στα οχήματα, όντας οδηγός, είδε τουρκικό αεροπλάνο, το οποίο είχε στόχο το διοικητήριο. Στη συνέχεια, ο τότε στρατιώτης ανέφερε πως την επόμενη μέρα ήρθε ένα όχημα του στρατού. Εκεί ήταν η αναφορά στον Θεόδωρο Χαραλαμπίδη.
«Αυτή τη μέρα κοντά μας ήρθε ένα τζιπάκι με δύο Κύπριους. Επάνω ήταν εγκατεστημένο ένα αντιεροπορικό που διατάχθηκε να το χειριστεί ένας δικός μας ΕΛΔΥΚΑΡΙΟΣ λοχίας που ήταν πατριώτης μου από την Έδεσσα και είχαμε γνωριστεί μέσα στο πλοίο που μας πήγε στην Κύπρο, τον έλεγαν Θόδωρο Χαραλαμπίδη. Χάρηκε που με ξαναείδε είπαμε μία - δύο κουβέντες πριν φύγει και μου είπε “Ή θα ρίξω 10 αεροπλάνα ή θα σκοτωθώ”. Έφυγε αλλά αργότερα ήρθε πάλι κοντά μου τρεις ή τέσσερις φορές. Ήταν θαρραλέο παιδί γι’ αυτό έμεινε μέσα στο στρατόπεδο και στο δεύτερο Αττίλα και από τότε αγνοείται. Μαζί μας είχαμε και τον Μάριο Τόκα, μήπως ήταν και αυτός χουντικός προδότης;» επαναλαμβάνει».
Το ταξίδι των συγγενών στην Κύπρο
Τον περασμένο Μάιο, τα αδέλφια του Θεόδωρου Χαραλαμπίδη έλαβαν την ενημέρωση που περίμεναν. Η Επικεφαλής Ανθρωπιστικών Θεμάτων Αγνοουμένων και Εγκλωβισμένων, Άννα Αριστοτέλους, είχε μεταβεί στην Έδεσσα και τους ενημέρωσε προσωπικά ότι έγινε η ταυτοποίηση των οστών του αδελφού τους. Τον Ιούλιο τα δύο αδέλφια ήρθαν στην Κύπρο για την κηδεία των οστών, που πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία.
«Ένα μεγάλο ευχαριστώ οφείλουμε να πούμε στην κα. Άννα Αριστοτέλους, επειδή χωρίς αυτή δεν θα γινόταν η ταυτοποίηση των οστών του αδελφού μας. Ήταν το άτομο που έλαβε τις αποφάσεις για το μηχάνημα, ήρθε κοντά μας, στο σπίτι μας και μας ενημέρωσε για τις εξελίξεις. Την ευχαριστούμε πολύ που βρέθηκε δίπλα μας.
Αυτό ήταν το πρώτο μας ταξίδι στην Κύπρο, τρεις ημέρες αποκάλυψης μέσα στην απέραντη διαστολή του χρόνου, στις ανελέητες ώρες, τόσο κοντά στην αλήθεια του θανάτου μέσα στον θάνατο, όλων εκείνων των παιδιών στους αμέτρητους τάφους του Τύμβου της Μακεδονίτισσας.
Στην ειλικρινή συγκίνηση των λόγων του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, που ήταν δίπλα μας, στη σεμνότητα των τελετών και στην εντιμότητα των ανθρωπολόγων και των γενετιστών που τους εκπροσωπούσε ο ευγενής κύριος Μάριος Καριόλου, που εξέθετε απροκάλυπτα τον εαυτό του στην περιορισμένη, εκ των πραγμάτων, κρίση μας ζητώντας την κατανόηση μας για τα λάθη που έγιναν, χωρίς να αποκρύψει ή να αποσιωπήσει σκληρές αλήθειες, λεπτομέρειες και φωτογραφίες για την τύχη όλων εκείνων των παιδιών που σκοτώθηκαν, τάφηκαν ατάκτως, περισυλλέχτηκαν με μηχανήματα έργου, διασκορπίστηκαν αναμίχθηκαν και κατακερματιστηκαν, ψεκάστηκαν 28 φορές με χημικά κι εκτέθηκαν άλλες τόσες στο έλεος του ήλιου».
Τα οστά του Θεόδωρου Χαραλαμπίδη μεταφέρθηκαν στην Έδεσσα, μετά την κηδεία του, όπου και τάφηκε με τιμές ήρωα.
